Эрзя: юрамалар арасында аерма

|халык = ЭрзяИрзә

|үз аталышы = ''эрзятирзәт''

|тел = [[эрзяирзә теле]]

'''ЭрзяИрзә''' ({{lang-mdf|эрзят}}) — [[фин-угыр халыклары|фин-угыр халкы]]. Телләре буенча якын [[мукшы халкы]] белән бергә [[мордва халкы]]н тәшкил итә.

ЭрзяИрзә халкы [[мукшы]]лардан төньяк-көнбатышта яшәгән булалар. [[961 ел]]да '''''арта, ариса''''' [[Хәзәр каһанлыгы|Хәзәр]] каһаны Йосыф тарафыннан аңа салым түләүче халык буларак искә алына. Кайбер белгечләр аларны эрзяирзә белән бәйлиләр.

ЭрзяИрзә турында ('''''арджаннар''''') мукшылар белән беррәттән [[XIV гасыр]] башында фарсы галиме [[Рәшид-әд-дин]] хәбәр итә; Ногай бәке Йосыф [[Мәскәү]]гә җибәрелгән хатта «рзяннар» турында яза.

ЭрзяларныңИрзәларның күбесе [[христиан]] булса да, кайберләре борынгы бабаларының диненә кайта бара.

Һәр елны июльдә эрзяирзә халкының борынгы дини-гыйбадәт бәйрәме – [[Раськен Озкс]] уза. Ул бәйрәмне [[Урыс православ чиркәве]] үз вакытында тыйган булган. Бу бәйрәм үзенең чын мәгънәсендә соңгы тапкыр [[1629 ел]]да үткәрелгән булган. [[1990-еллар|1990 еллар]]да эрзяирзә халкы ул бәйрәмне торгызган. Мордовия хакимиятләре Раськен Озксны гади бер фольклор бәйрәменә әйләндерергә тырыша, ә православ чиркәү хезмәткәрләре армый-талмый бәйрәм оештыручыларны мәҗүсилектә гаепли. Әмма Раськен Озксны үткәрүче эрзяларирзәлар үзләрен мәҗүси дип танымый, чөнки алар [[Алла]]ның берлегенә ышаналар һәм Алланы үзләренчә “Инешкипаз”, яисә кыска гына “Паз” дип атыйлар. Алладан ярдәм сораганда алар шулай әйтә: “Паз чангодть, Паз чангодть”.<ref>[http://www.azatliq.org/content/article/814562.html Torama awazı – Erzya xalqınıñ milli dine torğızıla ]</ref>