Wikipedia

Әзербайҗаннар: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Төзәтмә аңлатмасы юк
IanraBot (бәхәс | кертем)
1 234 896 үзгәртергә
к clean up, replaced: [[Файл: → [[Рәсем: (3) using AWB
Юл номеры - 1:
{{Халык
|халык = Әзәриләр
|Рәсем = [[İmage:USSR stamp I.Nasimi 1973 4k.jpg|100px]] [[İmage:Fuzûlî.jpg|80px]] [[İmage:Hismael Sophi.jpg|105px]] [[ФайлРәсем:Mehdi Bazargan.jpg|110px]] [[İmage:Khan Nakhichevanski.jpg|85px]] [[İmage:Emin bey.jpg|90px]] [[İmage:Leyla Mammadbeyova.JPG|100px]] [[İmage:Vugar Gashimov.jpg|100px]] [[İmage:Sattar khan.jpg|87px]]
|коммент
|үз аталышы = Азәриләр, Азәрбайҗанлылар
|гомуми сан = 24 млн нан артык<ref name=autogenerated3>[http://www.megabook.ru/Article.asp?AID=608660 Әзәриләр]</ref>
|яшәү җире = [[Азәрбайҗан]]:&nbsp;8,73 млн.<ref name="Azerbaijan in figures 2006"> [http://www.azstat.org/statinfo/demoqraphic/en/007.shtml#s7 «Population by ethnic groups»], ''The State Statistical Committee of Azerbaijan Republic'' (retrieved 19 June 2006).</ref><ref name="CIA Factbook Azerbaijan">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/aj.html#People «Azerbaijan: ɹPeople»], ''CIA Factbook''. Azeri ethnic percentage of 90.6 % used to calculate population derived from Azeri census (retrieved 7 June 2006).</ref>
[[Иран]]:&nbsp; 16 млн. нан артык<ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=azb Ethnologue report for language code:azb]</ref><ref>[http://www.unpo.org/content/view/7884/144/ UNPO - Southern Azerbaijan<!-- Название сгенерировано ботом -->]</ref><ref>[http://www.jamestown.org/single/?no_cache=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=27947 Islamic Fundamentalism In Azerbaijan: Myth Or Reality? - The Jamestown Foundation]</ref>
[[АКШ]]:&nbsp;100 мең{{Нет АИ|18|05|2009}}
[[Русия]]:&nbsp;622 мең<ref name="Russian Census">[http://www.perepis2002.ru/content.html?id=11&docid=10715289081463 «Azerbaijanis in Russia»], ''2002 Russian Census'' (retrieved 7 June 2006)</ref>
[[Грузия]]:&nbsp;284 мең<ref>[http://www.statistics.ge/main.php?pform=14&plang=1 ''State Statistics Department of Georgia: 2002 census''] (retrieved 16 July 2006)</ref>
[[Төркия]]:&nbsp;800 мең<ref name="Encyclopedia Orient"> [http://i-cias.com/e.o/turkey_4.htm «Turkey: Religions & Peoples»], ''Encyclopedia of the Orient'' (retrieved 7 June 2006)</ref>
[[Алмания]]:&nbsp;120-140 мең<ref>[http://botschaft-aserbaidschan.de/diaspora.htm Өзетбайҗанның Алманиядә илчелеге] {{ref-de}}</ref>
|үлеп беткән =
Юл номеры - 22:
|чыгуы =
}}
'''Әзерилә́р''' яисә '''Азәрбайҗанлылар''' ({{lang-az|azərbaycanlılar, azərilər, azərbaycan/azəri türkləri}})<ref name=autogenerated2>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/61914/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B Азербайджанцы]. [[Зур совет энциклопедиясе]].</ref><ref name=autogenerated2 /><ref>Helena Bani-Shoraka. «Language Policy and Language Planning: Some Definitions» in [http://books.google.com/books?id=rkRC5G2qMzMC&pg=PA144 Annika Rabo, Bo Utas. ''The Role of the State in West Asia'', Swedish Research Institute in Istanbul, 2005, ISBN 91-86884-13-1, 9789186884130, p. 144]</ref><ref name="harvard">Stephan Thernstrom, Ann Orlov, Oscar Handlin. [http://books.google.com/books?pg=PA171 ''Harvard Encyclopedia of American ethnic groups'', Harvard University Press, 1981, p. 171], quote: ''In their homeland the Azerbaijanis, or Azeri Turks as they are sometimes called…''</ref> — [[Азәрбайҗан]] халкының төп һәм [[Төньяк Иран]] халкының шактый өлешен алып торган, төрки телле [[халык]]. Гомуми саннары — 24 миллионнан артык кеше<ref name=autogenerated3 />. Антропологик яктан әзериләрнең күп өлеше [[европеоид раса|европеоид расасының]]сының [[каспий расасы|каспий тибына]] карый.
 
== Таралыш ==
[[ФайлРәсем:Iran Azeripeoples.jpg|thumb|left|300px|Иранның этнографик харитасы. Азәрбайҗаннар шәмәхә төс белән күрсәтелгән]]
[[Азәрбайҗан]]да 8 миллионнан артык әзери яши. Алар ил халкының 91 % тәшкил итәләр. Әзербайҗаннан башка әзериләр [[Иран]]да да яшиләр. Андагы [[Көнбатыш Азәрбайҗан]], [[Көнчыгыш Азәрбайҗан]], [[Ардебиль (остан)|Ардебиль]], [[Зенҗан (остан)|Зенҗан]], шулай ук [[Көрдстан (остан)|Көрдстан]] һәм [[Хамадан (остан)|Хамадан]] вилаятьләренең көнчыгыш районнарында, [[Казвин (остан)|Казвин]] вилаятенең төньяк районында күпчелекне тәшкил итәләр. [[Тәһран]], [[Кереҗ]], [[Мешхед]] шәһәрләрендә зур мәһәлләләре бар.
 
Русиядә әзериләр тарихи Көньяк Дагстанда яшиләр. [[2002 ел]]гы халык исәбе буенча, анда әзериләрнең саны — 111 656 кеше<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_02.php?reg=31 Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России.]</ref>. Хәзерге вакытта күбесе [[Дербент районы]]нда (55,7 %) һәм шулай ук Табасаран (18 %), Рутул (4 %) һәм Кизляр (3 %) районнарында яшиләр.<ref>[http://www.idksn.ru/book5.php «Гордость Отчизны» — Национальный состав Республики Дагестан]</ref> Совет һәм постсовет заманыннарындагы эчке миграцияләр, әзериләр әзме-күпме Русиянең күп регионнарында бар.
 
[[Грузия|Грузиядә]]дә әзериләр, [[Тбилиси]]дан тыш, көньяк, көньяк-көнчыгыш һәм үзәк районнарда яшиләр: [[Марнеули]], [[Болниси]], [[Дманиси]], [[Гардабани]] (әлеге 4 регионда алар абсолют чагыштырма күплекне тәшкил итәләр), [[Сагареджо]], [[Каспи]], [[Мцхета]], [[Цалка]], [[Лагодехи]], [[Карели]], [[Тетри-Цкаро]], [[Гори]] и [[Телави]]. Әзеериләрнең бер өлеше [[Рустави]] һәм [[Дедоплис-Цкаро]] шәһәрләрендә яши.
[[Карабах конфликты|Әрмән-әзербайҗанского конфликтына]] ([[1988]]) кадәр әзери торак пунктлары [[Әрмәнстан]]ның күп төбәкләрендә була. [[Ереван]]да алар [[Октябрь инкыйлабы]]на кадәр иң зур этник төркем булалар.<ref>{{ru icon}} [http://www.cultinfo.ru/fulltext/1/001/007/119/119478.htm Энциклопедия Брокгауза и Ефрона: Эривань]</ref>
Юл номеры - 37:
[[Төрекмәнстан]]да әзериләр күпләп [[Төрекмәнбашы]] һәм [[Ашхабад]] шәһәрләрендә яшиләр<ref>Р. Назаров. [http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1201781640 Национальные диаспоры в Туркменистане]</ref>.
 
Шулай ук әзериләр [[Аурупа|Аурупада]]да, [[АКШ]], [[Канада]], [[Украина]], [[Үзбәкстан]], [[Казакъстан]]да һәм элекеге [[ССРБ]] күп төбәкләрендә.
 
== Тел ==
Юл номеры - 48:
 
== Көнкүреш ==
[[ФайлРәсем:Farsh tabriz.JPG|thumb|right|[[Тәбриз]] әзериләре теккән типик келәм]]
Шәһәр халкының гадәти шөгыле — [[келәм тегүчелек]], алтын һәм ювелир эшләнмәләр ясау, таш һәм агачны эшкәртү,<ref>[http://www.lakia.net/lak/resurce/narod.htm НАРОДЫ ДАГЕСТАНА]</ref> XIX гасырдан соң — сәнәгать; авылныкы — [[җир эшкәртүчелек]], [[мамыкчылык]], [[бакчачылык]], [[йөземчелек]], [[ефәкчелек]], [[техник культуралар]] үстерү, көтүле [[сарыкчылык]], эре мөгезле терлек үстерү. Мөһим ярмалы культуралар — [[бодай]], [[арпа]], [[дөге]], шулай ук [[тары]], [[арыш]], [[кукуруз]], [[солы]]. ХХ йөз башына кадәр әзериләрнең бер өлеше ярымкүчмә тормыш алып бара<ref>[http://gatchina3000.ru/brockhaus-and-efron-encyclopedic-dictionary/046/46486.htm Энциклопедия Брокгауза и Ефрона]</ref><ref>http://news.bbc.co.uk/hi/russian/in_depth/newsid_4670000/4670649.stm Том Де Ваал:Черный Сад.</ref>.
 
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Әзербайҗаннар