Ğabdulla Tuqay: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Төзәтмә аңлатмасы юк
Untifler (бәхәс | кертем)
к Reverted edits by 82.199.108.33 (Talk); changed back to last version by Albert Fazlî
Юл номеры - 1:
[[Image:Tuqay.jpg|thumb|300px|right|Ğabdulla Tuqay]]
 
'''MöxəmmətğarifMöxämmätğärif ulı Ğabdulla Tuqay''' ([[1886886]]-[[1913]]), Tatar xalıq şağıyreşağire, [[Tatar ədəbiyəteädäbiäte]] klassigıklassıgı, ədəbiädäbi tənqıytçetäñqitçe, publisist, yaña zaman Tatar ədəbiyətenəädäbiätenä həmhäm ədəbiädäbi telenətelenä nigez saluçı.
 
[[1886]]. yılnıñ [[26. AprelÄpril]]endəendä [[Qazan gubernası]]nıñ, [[Arça]] yağındayağına, [[Quşlawıç]] awılında tua. [[1895]]-[[1907]]. yıllarda [[Aral, QazaqstanQazqstan|CayıqCäyek şəhərendəgeşähärendäge]] ''MotıyğıyaMotíğía'' mədrəsəsendəmädräsäsendä uqıyuqí, tipografiyədətípografiädä, gazetagäzet həmhäm jurnal redaksiyələrendəredaksiälärendä eşli. [[1905]]-[[1907]]. yılğı inqıylabiinqílabi xərəkətlərdəxäräkätlärendä qatnaşa. [[1907]]. yılnıñ közennənközennän [[Qazan]]da ''YəşenYäşen'', ''Yalt-Yolt'' jurnalların çığaruda qatnaşa. ŞağıyrneñŞağirneñ böyek talant iyəseiäse həmhäm kiñ məğlümatlımäğlümatlı şəxesşäxes buluı, [[Tatar xalqı]] tormışın böten tulılığında gəüdələnderügäwdäländerü həmhäm [[20. yöz]] başı Tatar poeziyəsenpoeziäsen moñarçı kürelməgənkürelmägän tizlek həmhäm sənğətisänğäti qamillekkamillek belənbelän üsterep cibərücibärü öçen zur mömkinleklərmömkinleklär aça. Realistik həmhäm romantik ruxtağı poeziyəsendəpoeziäsendä Tuqay şağıyrneñşağirneñ cəmğıyəttəgecämğiättäge rolen bik yuğarı bəyəlibäyäli. (''İ, qələmkäläm!'', 1906; ''MöxərrirgəMöxärrirgä'', 1907); tuğan telgətelgä, tuğan cirgəcirgä məxdiyəmäxdiä uqıyuqí (''ŞürəleŞüräle'', 1907; ''Par at'', 1907; ''Tuğan tel'', 1907, h.b.); xatın-qızlarnıñ xoquqların yaqlap çığa (''Tatar qızlarına'', 1906; ''Xatınnarxatınnar xörriyətexörriäte'', 1909); sosial həmhäm milli izelüdəniselüdän azat bulğan cəmğeyətcämğiät turındağı fikerlərenfikerlären belderəbelderä (''XörriyətXörriät xaqında'', 1905, ''Kitmibez'', 1907). ''Sorıqortlarğa'' (1906), ''PeçənPeçän bazarı, yaxud Yaña Kisekbaş'' (1908), ''MədrəsədənMädräsädän çıqqan şəkertlərşäkertlär ni dilərdilär'' (1907) kebek satirik əsərlərendəäsärlärendä həmhäm publisistikasında samoderjaviyenesamoderjaviene, feodal-patriarxal yəşəyeşneyäşäyeşne, cəmğeyəttəgecämğiättäge hərtörlehärtörle iskelek qaldıqların, QadimçelərneQädimçelärne həm iske tiptağıtip mədrəsələrnemädäräsälärne, əxlaqsızlıqäxlaqsızlıq küreneşlərenküreneşlären tənqıytlitänqitli; ''SayfiyəSayfiä'' (1911), ''ƏxlaqsızlıqÄxlaqsızlıq'' (1912) şiğerlərendəşiğerlärendä, "küz yəşeyäşe aralaş kölep", baylıq həmhäm xəyerçelekxäyerçelek arasındağı sosial qarşılıqlarnı kürsətəkürsätä. Tuqay Tatar realistik tənqıytenətänqitenä nigez saluçı da (''TənqıytTänqit kirəklekiräkle şəyderşäyder'', 1907). Krılov, Byron, Goethe, Heine, Schiller, Puşkin, Lermontov şiğerlərenşğerlären irekle tərcemətärcemä itəitä həmhäm nəzıyrələrnäzírälär yaza. Tatar həmhäm [[Törki telləretelläre|Törki tel]]le xalıqlar ədəbiyətlərendəädäbätlärendä AwrupaAwropa tibındağı realizm həmhäm romantizm ısulların üzləşterügəüzläşterügä üzennənüzennän zur öleş kertəkertä. Tuqay Tatar xalqınıñ söyekle şağıyrenəşağirenä əwereləäwerelä, tormışı həmhäm icatı böten Tatar ədəbiyəteädäbiäte üseşenəüseşenä bügen üzeneñ şifalı yoğıntısın yasap tora. [[Rus tele]]ndəndä berençe kitabı [[1920]]. yılda basıla (Valentin Volnov tərceməsendətärcemäsendä).
 
[[1858]]. yılda [[Tatarstan Respublikasınıñ Ğabdulla Tuqay isemendəgeisemendäge DəwlətDäwlät büləgebüläge]] buldırıldı. [[Arça Rayonı]]nıñ [[Yaña Qırlay]] awılında [[Ğabdulla Tuqay muzey-kompleksı]], Arça Rayonınıñ [[Quşlawıç]] awılında [[Tuqayıvlar muzey-yortı]], Qazanda [[Ğabdulla Tuqay ədəbiädäbi muzeyı]] eşli.
[[1886]]. yılnıñ [[26. Aprel]]endə [[Qazan gubernası]]nıñ [[Arça]] yağında, [[Quşlawıç]] awılında tua. [[1895]]-[[1907]]. yıllarda [[Aral, Qazaqstan|Cayıq şəhərendəge]] ''Motıyğıya'' mədrəsəsendə uqıy, tipografiyədə, gazeta həm jurnal redaksiyələrendə eşli. [[1905]]-[[1907]]. yılğı inqıylabi xərəkətlərdə qatnaşa. [[1907]]. yılnıñ közennən [[Qazan]]da ''Yəşen'', ''Yalt-Yolt'' jurnalların çığaruda qatnaşa. Şağıyrneñ böyek talant iyəse həm kiñ məğlümatlı şəxes buluı, [[Tatar xalqı]] tormışın böten tulılığında gəüdələnderü həm [[20. yöz]] başı Tatar poeziyəsen moñarçı kürelməgən tizlek həm sənğəti qamillek belən üsterep cibərü öçen zur mömkinleklər aça. Realistik həm romantik ruxtağı poeziyəsendə Tuqay şağıyrneñ cəmğıyəttəge rolen bik yuğarı bəyəli. (''İ, qələm!'', 1906; ''Möxərrirgə'', 1907); tuğan telgə, tuğan cirgə məxdiyə uqıy (''Şürəle'', 1907; ''Par at'', 1907; ''Tuğan tel'', 1907, h.b.); xatın-qızlarnıñ xoquqların yaqlap çığa (''Tatar qızlarına'', 1906; ''Xatınnar xörriyəte'', 1909); sosial həm milli izelüdən azat bulğan cəmğeyət turındağı fikerləren belderə (''Xörriyət xaqında'', 1905, ''Kitmibez'', 1907). ''Sorıqortlarğa'' (1906), ''Peçən bazarı, yaxud Yaña Kisekbaş'' (1908), ''Mədrəsədən çıqqan şəkertlər ni dilər'' (1907) kebek satirik əsərlərendə həm publisistikasında samoderjaviyene, feodal-patriarxal yəşəyeşne, cəmğeyəttəge hərtörle iskelek qaldıqların, Qadimçelərne həm iske tiptağı mədrəsələrne, əxlaqsızlıq küreneşləren tənqıytli; ''Sayfiyə'' (1911), ''Əxlaqsızlıq'' (1912) şiğerlərendə, "küz yəşe aralaş kölep", baylıq həm xəyerçelek arasındağı sosial qarşılıqlarnı kürsətə. Tuqay Tatar realistik tənqıytenə nigez saluçı da (''Tənqıyt kirəkle şəyder'', 1907). Krılov, Byron, Goethe, Heine, Schiller, Puşkin, Lermontov şiğerləren irekle tərcemə itə həm nəzıyrələr yaza. Tatar həm [[Törki telləre|Törki tel]]le xalıqlar ədəbiyətlərendə Awrupa tibındağı realizm həm romantizm ısulların üzləşterügə üzennən zur öleş kertə. Tuqay Tatar xalqınıñ söyekle şağıyrenə əwerelə, tormışı həm icatı böten Tatar ədəbiyəte üseşenə bügen də üzeneñ şifalı yoğıntısın yasap tora. [[Rus tele]]ndə berençe kitabı [[1920]]. yılda basıla (Valentin Volnov tərceməsendə).
Ğabdulla Tuqay Yaña Tatar bistəsebistäse ziratında kümeləkümelä.
 
[[1858]]. yılda [[Tatarstan Respublikasınıñ Ğabdulla Tuqay isemendəge Dəwlət büləge]] buldırıldı. [[Arça Rayonı]]nıñ [[Yaña Qırlay]] awılında [[Ğabdulla Tuqay muzey-kompleksı]], Arça Rayonınıñ [[Quşlawıç]] awılında [[Tuqayıvlar muzey-yortı]], Qazanda [[Ğabdulla Tuqay ədəbi muzeyı]] eşli.
Ğabdulla Tuqay Yaña Tatar bistəse ziratında kümelə.
{{töpçek}}