Ğabdulla Tuqay: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Albert Fazlî (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
[[Image:Tuqay.jpg|thumb|300px|right|Ğabdulla Tuqay]]
 
'''Möxämmätğärif ulı Ğabdulla Tuqay''' ([[8861886]]-[[1913]]), Tatar xalıq şağire, [[Tatar ädäbiäte]] klassıgı, ädäbi täñqitçe, publisist, yaña zaman Tatar ädäbiätenä häm ädäbi telenä nigez saluçı.
 
[[1886]]. yılnıñ [[26. Äpril]]endä [[Qazan gubernası]]nıñ, [[Arça]] yağına, [[Quşlawıç]] awılında tua. [[1895]]-[[1907]]. yıllarda [[Aral, Qazqstan|Cäyek şähärendäge]] ''Motíğía'' mädräsäsendä uqí, típografiädä, gäzet häm jurnal redaksiälärendä eşli. [[1905]]-[[1907]]. yılğı inqílabi xäräkätlärendä qatnaşa. [[1907]]. yılnıñ közennän [[Qazan]]da ''Yäşen'', ''Yalt-Yolt'' jurnalların çığaruda qatnaşa. Şağirneñ böyek talant iäse häm kiñ mäğlümatlı şäxes buluı, [[Tatar xalqı]] tormışın böten tulılığında gäwdäländerü häm [[20. yöz]] başı Tatar poeziäsen moñarçı kürelmägän tizlek häm sänğäti kamillek belän üsterep cibärü öçen zur mömkinleklär aça. Realistik häm romantik ruxtağı poeziäsendä Tuqay şağirneñ cämğiättäge rolen bik yuğarı bäyäli. (''İ, käläm!'', 1906; ''Möxärrirgä'', 1907); tuğan telgä, tuğan cirgä mäxdiä uqí (''Şüräle'', 1907; ''Par at'', 1907; ''Tuğan tel'', 1907, h.b.); xatın-qızlarnıñ xoquqların yaqlap çığa (''Tatar qızlarına'', 1906; ''xatınnar xörriäte'', 1909); sosial häm milli iselüdän azat bulğan cämğiät turındağı fikerlären belderä (''Xörriät xaqında'', 1905, ''Kitmibez'', 1907). ''Sorıqortlarğa'' (1906), ''Peçän bazarı, yaxud Yaña Kisekbaş'' (1908), ''Mädräsädän çıqqan şäkertlär ni dilär'' (1907) kebek satirik äsärlärendä häm publisistikasında samoderjaviene, feodal-patriarxal yäşäyeşne, cämğiättäge härtörle iskelek qaldıqların, Qädimçelärne hä iske tip mädäräsälärne, äxlaqsızlıq küreneşlären tänqitli; ''Sayfiä'' (1911), ''Äxlaqsızlıq'' (1912) şiğerlärendä, "küz yäşe aralaş kölep", baylıq häm xäyerçelek arasındağı sosial qarşılıqlarnı kürsätä. Tuqay Tatar realistik tänqitenä nigez saluçı da (''Tänqit kiräkle şäyder'', 1907). Krılov, Byron, Goethe, Heine, Schiller, Puşkin, Lermontov şğerlären irekle tärcemä itä häm näzírälär yaza. Tatar häm [[Törki telläre|Törki tel]]le xalıqlar ädäbätlärendä Awropa tibındağı realizm häm romantizm ısulların üzläşterügä üzennän zur öleş kertä. Tuqay Tatar xalqınıñ söyekle şağirenä äwerelä, tormışı häm icatı böten Tatar ädäbiäte üseşenä bügen dä üzeneñ şifalı yoğıntısın yasap tora. [[Rus tele]]ndä berençe kitabı [[1920]]. yılda basıla (Valentin Volnov tärcemäsendä).