Тау вәгазе: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Marat Vildanov (бәхәс | кертем)
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Kitap (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
{{Бетерү}}
[[Файл:Bloch-SermonOnTheMount.jpg|300px|мини|уңда|Тау вәгазе, (Карл Блох, 1890)]]
Таудагы вәгазь
'''Тау вәгазе''' - Маттайдан [[Инҗил]] китабында тасвирланган [[Гайсә Мәсих]]нең әйткән сүзләре җыелма басмасы, Тау вагәзендә Мәсихнең әхлакый тәгълиматы тасвирлана.
1 Халык тѳркемнәрен күреп, Гайсә тауга менде. Ул утыргач, Аның янына шәкертләре килделәр.
 
Маттай Инҗиле буенча Гайсә Мәсих 30 елда бу вагазьне әйткән.
Чын бәхет
2Гайсә аларны ѳйрәтә башлады һәм әйтте:
3– Рухи яктан фәкыйрьләр бәхетле,
чѳнки Күкләр Патшалыгы аларныкы.
4Хәсрәт кичерүчеләр бәхетле,
чѳнки Аллаһы аларны юатыр.
5Юашлар бәхетле,
чѳнки Аллаһы аларга җир ѳстеннән хакимлек итәргә бирер.
6Тәкъвалыкка ачыккан һәм сусаган кешеләр бәхетле,
чѳнки Аллаһы аларның ул теләген үтәр.
7Шәфкатьлеләр бәхетле,
чѳнки аларга шәфкать күрсәтелер.
8Саф күңеллеләр бәхетле,
чѳнки алар Аллаһыны күрерләр.
9Татулык урнаштыручылар бәхетле,
чѳнки Аллаһы аларны Үзенең балалары дип атар.
10Тәкъва булганнары ѳчен эзәрлекләнгәннәр бәхетле,
чѳнки Күкләр Патшалыгы аларныкы.
11Кешеләр сезне Минем аркада хурлаганда, эзәрлекләгәндә һәм сезгә каршы тѳрле явызлык эшләгәндә, сез бәхетле.12Шатланыгыз һәм куаныгыз! Күкләрдә сезнең әҗерегез зур булачак. Чѳнки сезгә кадәр яшәгән пәйгамбәрләрне дә шулай эзәрлекләделәр.
 
Тау вагазендә Гайсә Мәсихнең тәгълиматының төп нигезләре китерелә.
Тоз һәм яктылык
13Сез – җир тозы. Әгәр тоз үз тәмен югалтса, аңа ничек тәм кертерсең? Ул, чыгарып ташланып, кешеләрнең таптавыннан башка һичнәрсәгә дә яраклы булмас.
14Сез – дѳнья ѳчен яктылык. Тау башындагы шәһәр күренми кала алмас.15Шулай ук шәмне яндыргач, аны чүлмәк астына куймыйлар, бәлки шәмдәлгә утырталар, һәм ул ѳйдәгеләрнең барысы ѳчен дә яктырта.16Сезнең яхшы эшләрегезне күреп, Күктәге Атагызны данласыннар ѳчен, сезнең яктылыгыгыз да кешеләр алдында шулай балкысын.
 
== Кайбер өземтәләр ==
Канун һәм пәйгамбәрләр
17Минем хакта, Муса канунын яки пәйгамбәрләр язганнарны юкка чыгарырга килгән, дип уйламагыз. Мин юкка чыгарырга дип түгел, бәлки башкарырга дип килдем!18Сезгә хак сүз әйтәм: җир һәм күк юкка чыкканчы, канунның бер генә сызыгы да юкка чыкмаячак: барысы да тормышка ашырылачак!19Шулай итеп, кем дә кем бу иң кечкенә әмерләрнең дә берәрсен бозып, кешеләрне шуңа ѳйрәтсә, ул кеше Күкләр Патшалыгында иң түбән кеше дип аталыр. Ә кем аларны үтәп, башкаларны да үтәргә ѳйрәтсә, ул кеше Күкләр Патшалыгында бѳек булыр.20Чѳнки сезгә әйтәм: тәкъвалыгыгыз фарисейләрнекеннән һәм канунчыларныкыннан ѳстен булмаса, Күкләр Патшалыгына кермәячәксез.
 
=== Чын бәхет ===
Үтерү һәм ачу тоту турында
"Гайсә аларны өйрәтә башлады һәм әйтте:
21Сезнең ата-бабаларыгызга: «Үтермә! Кеше үтерүче Аллаһы тарафыннан хѳкем ителәчәк», – диелгәнне сез ишеттегез.22Ә Мин сезгә әйтәм: туганына ачу тотучы хѳкем ителүгә лаек, туганына: «Яраксыз», – дип әйтүче исә Югары киңәшмә алдында җавапка тартылуга, ә инде «Ахмак», – дип әйтүче җәһәннәм утына лаек.23Шуңа күрә, әгәр Аллаһыга бүләк алып барганда, корбан китерү урынында туганыңның сиңа каршы берәр нәрсәсе булуы исеңә тѳшсә,24бүләгеңне корбан китерү урыны алдында калдырып торып, башта туганың белән татулаш, аннан соң гына кире килеп, бүләгеңне бир.25Берәү синең белән дәгъвалашып, сине хакимгә алып барса, юлда барганда, әле вакыт бар чакта, дәгъвалы эшне җайга сал. Югыйсә, гаепләүчең сине хакимгә китерер, хаким зиндан хезмәтчесенә тапшырыр, һәм сине зинданга ябарлар.26Сиңа хак сүз әйтәм: бурычыңның актык тиененә кадәр биреп бетермичә, аннан чыкмассың.
*Рухи яктан фәкыйрьләр бәхетле, чөнки Күкләр Патшалыгы аларныкы.
*Хәсрәт кичерүчеләр бәхетле, чөнки Аллаһы аларны юатыр.
*Юашлар бәхетле,чөнки Аллаһы аларга җир өстеннән хакимлек итәргә бирер.
*Тәкъвалыкка ачыккан һәм сусаган кешеләр бәхетле, чөнки Аллаһы аларның ул теләген үтәр.
*Шәфкатьлеләр бәхетле, чөнки аларга шәфкать күрсәтелер.
*Саф күңеллеләр бәхетле, чөнки алар Аллаһыны күрерләр.
* Татулык урнаштыручылар бәхетле, чөнки Аллаһы аларны Үзенең балалары дип атар.
*Тәкъва булганнары өчен эзәрлекләнгәннәр бәхетле, чөнки Күкләр Патшалыгы аларныкы.
*Кешеләр сезне Минем аркада хурлаганда, эзәрлекләгәндә һәм сезгә каршы төрле явызлык эшләгәндә, сез бәхетле.
*Шатланыгыз һәм куаныгыз! Күкләрдә сезнең әҗерегез зур булачак. Чөнки сезгә кадәр яшәгән пәйгамбәрләрне дә шулай эзәрлекләделәр.
 
===Тоз һәм яктылык===
Зина кылу һәм аерылышу турында
*Сез – җир тозы. Әгәр тоз үз тәмен югалтса, аңа ничек тәм кертерсең? Ул, чыгарып ташланып, кешеләрнең таптавыннан башка һичнәрсәгә дә яраклы булмас.
27«Зина кылма», – дип ата-бабаларга әйтелгәнне сез ишеттегез.28Ә Мин сезгә әйтәм: хатын-кызга җенси теләк белән караучы күңеленнән инде зина кылган була.29Әгәр сине уң күзең гѳнаһка тѳшерсә, аны умырып алып, читкә ташла! Бѳтен тәнең җәһәннәмгә ташлануга караганда, бер әгъзаңны югалтуың синең ѳчен яхшырак булыр.30Әгәр сине уң кулың гѳнаһка тѳшерсә, аны чабып, читкә ташла! Синең бѳтен тәнең җәһәннәмгә ташлануга караганда, бер әгъзаңны югалтуың синең ѳчен яхшырак булыр.
*Сез – дөнья өчен яктылык. Тау башындагы шәһәр күренми кала алмас.
31Ата-бабаларыгызга: «Берәрсе хатынын аерып җибәрә икән, аңа аерылышу кәгазе бирсен», – дип әйтелгән иде.32Ә Мин сезгә әйтәм: әгәр ир кеше, хатынының зина кылу сәбәбе булмый торып, аның белән аерылышса, ул хатынын зина кылуга этәрә. Һәм аерылган хатынга ѳйләнгән кеше дә зина кыла.
 
===Дошманнарыгызны яратыгыз===
Ант итү турында
* Мин сезгә әйтәм: дошманнарыгызны яратыгыз һәм сезне эзәрлекләүчеләр өчен дога кылыгыз.
33Ата-бабаларга: «Ялган ант итмә! Раббы каршында биргән антыңны үтә», – дип әйтелгәнне дә сез ишеттегез.34Ә Мин сезгә әйтәм: бѳтенләй дә ант итмә! Күк белән дә ант итмә, чѳнки ул – Аллаһының тәхете.35Җир белән дә ант итмә, чѳнки ул – Аллаһының аяк басу урыны. Иерусалим белән дә ант итмә, чѳнки ул – бѳек Патшаның шәһәре.36Башың белән дә ант итмә, чѳнки чәчеңнең бер бѳртеген генә дә ак яки кара итә алмыйсың.37Сезнең «Әйе» дигән сүзегез – «Әйе» булсын, «Юк» – «Юк» булсын. Шуннан артык һәммәсе шайтаннан була.
 
*Сорагыз – сезгә бирерләр, эзләгез – табарсыз, шакыгыз – һәм сезгә ачарлар.
Үч алу турында ѳйрәтү
38Ата-бабаларга: «Күзгә – күз» һәм «тешкә – теш» диелгәнне сез ишеттегез.39Ә Мин сезгә әйтәм: үзеңә явызлык кылучыга каршы килмә. Уң яңагыңа суккан кешегә сул яңагыңны да куй.40Берәрсе сине хѳкемгә тартып, күлмәгеңне алырга теләсә, аңа ѳс киемеңне дә бир.41Берәрсе сине бер ара җир үтәргә мәҗбүр итсә, аның белән ике ара үт.42Синнән сораучыга бир һәм бурычка алырга теләүчене буш итмә.
 
== Әдәбият ==
Дошманнарыгызны яратыгыз
* Инҗил
43Ата-бабаларга: «Якыныңны ярат, дошманыңны нәфрәт ит!» – дип әйтелгәнне сез ишеттегез.44Ә Мин сезгә әйтәм: дошманнарыгызны яратыгыз һәм сезне эзәрлекләүчеләр ѳчен дога кылыгыз.45Шулай эшләп, сез Күктәге Атагызның балалары булуыгызны күрсәтерсез. Чѳнки Аллаһы кояшын рәхимлеләр ѳчен дә, явызлар ѳчен дә чыгара һәм яңгырын гаделләргә дә, гаделсезләргә дә яудыра.46Әгәр сез үзегезне яратучыларны гына яратсагыз, ул чакта Аллаһы сезгә ни ѳчен әҗер бирер? Салым җыючылар да шулай итәләр түгелме соң?47Һәм сез дусларыгыз белән генә сәламләшсәгез, искитәрлек ни эшләгән буласыз? Мәҗүсиләр дә шулай эшләмиме соң?48Шулай булгач, Күктәге Атагыз камил булган кебек, сез дә шулай камил булыгыз. Хәер-сәдака
* [http://calvinism.ru/law.htm Толкование Нагорной проповеди]
1 Кешеләр алдында тәкъва эшләрегезне күрсәтү максаты белән эшләүдән сакланыгыз. Югыйсә Күктәге Атагыздан әҗер алмассыз.
2Шуңа күрә, сәдака биргәндә, ул хакта быргы кычкыртма. Кешеләр аларга мактау яудырсын дип, монафикълар гыйбадәтханәләрдә һәм урамнарда шулай эшлиләр. Сезгә хак сүз әйтәм: алар тулысынча әҗерләрен алдылар.3Ләкин син фәкыйрьгә ярдәм итәсең икән, ярдәмең яшертен рәвештә эшләнсен ѳчен, сул кулың уң кулыңның ни эшләгәнен белмәсен. Һәм яшертен эшләнгән һәммә эшләрне күрүче Атаң сиңа әҗереңне бирер.
 
Гайсә дога кылырга ѳйрәтә
5Дога кылганда монафикъларча булмагыз. Алар, барысы да күрсен дип, гыйбадәтханәләрдә һәм юл чатында басып дога кылырга яраталар. Сезгә хак сүз әйтәм: алар тулысынча әҗерләрен алдылар.6Ә син, дога кылганда, бүлмәңә кереп, артыңнан ишегеңне яп һәм күзгә күренмәгән Атаңа дога кыл. Һәм яшертен эшләнгән һәммә эшләрне күрүче Атаң сиңа әҗереңне бирер.
7Дога кылганда, мәҗүсиләр кебек, буш сүзләр әйтмәгез. Алар, догаларыбызда күп сүзләр әйтсәк, илаһларыбыз безне ишетер, дип уйлыйлар.8Аларга охшамагыз. Сез Атагыздан сораганчы ук, нәрсәгә мохтаҗ булуыгызны Ул белә бит.9Ә сез болай дога кылыгыз:
Күктәге Атабыз!
Исемең изге дип икърар ителсен
10Синең Патшалыгың килсен,
Күктәге кебек, җирдә дә Синең
ихтыярың гамәлгә ашсын.
11Бу кѳнгә кирәкле икмәгебезне безгә бүген бир.
12Башкаларның безгә карата эшләгән явызлыкларын без кичергән кебек,
безнең дә начар эшләребезне Син кичер.
13Безне сынауга дучар итмә,
ә явыздан сакла.
14Чѳнки кешеләрнең гаеп эшләрен кичерсәгез, Күктәге Атагыз сезнекен дә кичерер.15Ләкин үзегез кичермәсәгез, сезнең дә яман эшләрегезне Күктәге Атагыз кичермәс.
 
Ураза тоту турында
16Ураза тотканда, монафикълар кебек караңгы чырайлы булмагыз. Үзләренең ураза тотуларын кешеләр күрсен дип, алар шулай караңгы чырай белән йѳриләр. Сезгә хак сүз әйтәм: алар әҗерләрен тулысынча алдылар.17Ә син исә, ураза тотканда, чәчләреңне майла һәм битеңне ю:18синең ураза тотуыңны кешеләр түгел, күзгә күренмәгән Атаң гына күрсен; һәм яшертен эшләнгән барча эшләрне күрүче Атаң сиңа әҗереңне бирер.
 
Чын хәзинә
19Үзегезгә байлыкны җирдә җыймагыз. Анда аны кѳя тапый, ул тутыга, караклар урлап чыга.20Әмма сез хәзинәне күктә җыегыз: анда аны кѳя дә тапамый, ул тутыкмый да, караклар да кереп аны урлап чыкмый.21Чѳнки хәзинәң кайда булса, күңелең дә шунда булыр.
22Тәннең яктырткычы – күзләр. Күзләрең яхшы булса, тәнең якты булыр.23Ләкин күзләрең начар булса, бѳтен тәнең караңгы булыр. Әгәр синең эчеңдәге яктылык караңгылык була икән, ул чакта бу караңгылык нинди тирән була!
 
Мәшәкатьләнмәгез
24Берәү дә ике хуҗага хезмәт итә алмас: берсен яратмас, ә икенчесен яратыр; берсенә тугры булыр, ә икенчесен санга сукмас. Аллаһыга да, байлыкка да берьюлы хезмәт итә алмассыз.
25Шуңа күрә, Мин сезгә әйтәм: тормышыгыз ѳчен ни белән тукланырга һәм эчәргә дип, тәнегез ѳчен нәрсә кияргә дип борчылмагыз. Җан ризыктан, тән киемнән мѳһимрәк түгелме соң?26Кошларга карагыз: алар чәчмиләр дә, урмыйлар да, ашлыкны амбарларга да салмыйлар, әмма аларны сезнең Күктәге Атагыз туендыра. Ә сез кошлардан кыйммәтлерәк түгелме соң?27Сезнең кайсыгыз, кайгырганга карап, гомерен бер сәгатькә булса да озайта ала?28Һәм кием ѳчен ник кайгырасыз? Кыр чәчәкләренә карагыз, алар ничек үсәләр: эшләмиләр дә, эрләмиләр дә.29Әмма сезгә әйтәм: Сѳләйман патша үзенең бѳтен мәһабәтлелегендә дә аларның берсе кебек тә киенмәгән.30Бүген кырда үсеп утырган, ә иртәгә утка ташланачак үләнне Аллаһы шулай киендерә икән, сезне инде бигрәк тә киендермәсмени, аз иманлылар?31Шулай итеп: «Безгә нәрсә ашарга, безгә нәрсә эчәргә, безгә нәрсә кияргә?» – дип кайгырмагыз.32Мәҗүсиләрнең тѳп кайгылары – шул. Ә сезгә боларның һәммәсенең кирәк икәнен Күктәге Атагыз белә.33Барыннан да бигрәк, Аның Патшалыгын һәм Ул кушканнарны ничек тормышка ашырырга икәнен эзләгез, һәм боларның барысы сезгә бирелер.34Иртәгә булачак кѳн ѳчен кайгырмагыз. Иртәгә булачак кѳн үзе хакында үзе кайгыртыр. Һәр кѳннең үз мәшәкатьләре җитәрлек.
Башкаларны хѳкем итмәгез
1 Берәүне дә хѳкем итмәгез, сезне дә Аллаһы хѳкем итмәс.2Чѳнки нинди хѳкем белән хѳкем итсәгез, сез дә шундый хѳкем белән хѳкем ителерсез; һәм нинди үлчәм белән үлчәсәгез, сезгә дә шундый үлчәм белән үлчәп бирелер.3Ничек син туганың күзендәге чүп бѳртеген күрәсең, ә үз күзеңдәге бүрәнәне сизмисең?4Үз күзеңдә бүрәнә булганда, син ничек туганыңа: «Күзеңдәге чүпне алыйм әле», – дип әйтә аласың?5Монафикъ! Элек үз күзеңдәге бүрәнәне чыгар, аннары инде күзләрең ачык күрер һәм туганыңның күзендәге чүпне ала алырсың.
6Изге нәрсәне этләргә бирмәгез: алар, сезгә борылып, үзегезне ботарларлар. Энҗеләрегезне дуңгызлар алдына сипмәгез. Алар ул энҗеләрегезне аяклары белән таптарлар.
 
Сорагыз, эзләгез, шакыгыз
7Сорагыз – сезгә бирерләр, эзләгез – табарсыз, шакыгыз – һәм сезгә ачарлар.8Чѳнки һәр сораучы ала, эзләүче таба һәм шакучыга ачарлар.9Арагыздан кайсыгыз икмәк сораучы улына таш бирер?10Һәм ул балык сораганда, кайсыгыз елан бирер?11Әгәр сез, явыз кешеләр булып та, балаларыгызга яхшы нәрсәләр бирә беләсез икән, сезнең күктәге Атагыз Үзеннән сораучыларга бигрәк тә бирәчәк.12Кешеләрнең сезгә нәрсә эшләүләрен теләсәгез, үзегез дә аларга шуны эшләгез. Чѳнки Муса канунының һәм пәйгамбәрләр китабында язылган тәгълиматның мәгънәсе шунда.
 
Тар капка
13Тар капкадан керегез, чѳнки һәлакәткә илтүче юл җиңел, капкасы да киң, һәм күпләр шул капкадан керәләр.14Ә тормышка керә торган капка кысан, юлы тар, һәм аны азлар гына таба.
 
Җимешләр
15Яныгызга сарык тиресе ябынып килүче ялган пәйгамбәрләрдән сакланыгыз: тире ябынган ерткыч бүреләр алар.16Сез аларны җимешләренә карап танырсыз. Күгән куагыннан йѳзем, тигәнәктән инҗир җыялармыни?17Менә шулай, яхшы агач яхшы җимеш бирә, ә начар агач начар җимеш бирә.18Яхшы агач начар җимеш бирә алмый, һәм начар агач яхшы җимеш бирә алмый.19Яхшы җимеш бирми торган һәр агачны кисеп, утка ташлыйлар.20Шулай итеп, ялган пәйгамбәрләрне җимешләренә карап танырсыз.
 
Кисәтү
21Күк Патшалыгына Миңа: «Раббым! Раббым!» – дип әйтүче һәркем түгел, ә Күктәге Атам ихтыярын үтәүче генә керәчәк.22Кыямәт кѳнендә Миңа күпләр: «Раббым, Раббым! Без Синең исемеңнән пәйгамбәрлек итмәдекмени? Синең исемең белән җеннәрне куып чыгармадыкмыни? Синең исемең белән башка күп кодрәтле эшләр эшләмәдекмени?» – дип әйтерләр.23Менә шул вакытта Мин аларга: «Сезне, явызлык кылучыларны, Мин һичкайчан белмәдем, китегез янымнан!» – дип җавап кайтарырмын.
 
Ике тѳзүче
24Шулай итеп, Минем сүзләремне ишетеп, аларны үтәүче һәркем үзенең йортын таш ѳстенә салган акыллы кешегә охшаган.25Яңгыр явып, елгалар ташып, кѳчле җилләр исеп шул йортка ябырылган, әмма ул җимерелмәгән. Чѳнки йорт таш нигез ѳстенә салынган булган.26Ә инде ишетеп тә, сүзләремне үтәмәүче кеше үзенең йортын ком ѳстенә тѳзегән акылсыз кешегә охшаган.27Яңгыр явып, елгалар ташып, кѳчле җилләр исеп шул йортка ябырылган. Ул йорт җимерелеп тѳшкән, һәм аның җимерелүе бик каты булган.
28Гайсә сүзләрен тәмамлагач, Аның ѳйрәтүенә халык хәйран калды.29Чѳнки Ул аларны канунчылар кебек түгел, бәлки хакимлеге булган кеше кебек ѳйрәтте.
Нагорная проповедь: блаженства
1Увидев народ, Он взошел на гору; и, когда сел, приступили к Нему ученики Его.2И Он, отверзши уста Свои, учил их, говоря:3Блаженны нищие духом, ибо их есть Царство Небесное.4Блаженны плачущие, ибо они утешатся.5Блаженны кроткие, ибо они наследуют землю.6Блаженны алчущие и жаждущие правды, ибо они насытятся.7Блаженны милостивые, ибо они помилованы будут.8Блаженны чистые сердцем, ибо они Бога узрят.9Блаженны миротворцы, ибо они будут наречены сынами Божиими.10Блаженны изгнанные за правду, ибо их есть Царство Небесное.11Блаженны вы, когда будут поносить вас и гнать и всячески неправедно злословить за Меня.12Радуйтесь и веселитесь, ибо велика ваша награда на небесах: так гнали и пророков, бывших прежде вас.
«вы — соль земли»; «вы — свет мира»
13Вы - соль земли. Если же соль потеряет силу, то чем сделаешь ее соленою? Она уже ни к чему негодна, как разве выбросить ее вон на попрание людям.14Вы - свет мира. Не может укрыться город, стоящий на верху горы.15И, зажегши свечу, не ставят ее под сосудом, но на подсвечнике, и светит всем в доме.16Так да светит свет ваш пред людьми, чтобы они видели ваши добрые дела и прославляли Отца вашего Небесного.
«Не нарушить пришел Я, но исполнить»
17Не думайте, что Я пришел нарушить закон или пророков: не нарушить пришел Я, но исполнить.18Ибо истинно говорю вам: доколе не прейдет небо и земля, ни одна иота или ни одна черта не прейдет из закона, пока не исполнится все.19Итак, кто нарушит одну из заповедей сих малейших и научит так людей, тот малейшим наречется в Царстве Небесном; а кто сотворит и научит, тот великим наречется в Царстве Небесном.20Ибо, говорю вам, если праведность ваша не превзойдет праведности книжников и фарисеев, то вы не войдете в Царство Небесное.
О гневе и убийстве; «Примирись с братем твоим»
21Вы слышали, что сказано древним: не убивай, кто же убьет, подлежит суду.22А Я говорю вам, что всякий, гневающийся на брата своего напрасно, подлежит суду; кто же скажет брату своему: "рака", подлежит синедриону; а кто скажет: "безумный", подлежит геенне огненной.23Итак, если ты принесешь дар твой к жертвеннику и там вспомнишь, что брат твой имеет что-нибудь против тебя,24оставь там дар твой пред жертвенником, и пойди прежде примирись с братом твоим, и тогда приди и принеси дар твой.25Мирись с соперником твоим скорее, пока ты еще на пути с ним, чтобы соперник не отдал тебя судье, а судья не отдал бы тебя слуге, и не ввергли бы тебя в темницу;26истинно говорю тебе: ты не выйдешь оттуда, пока не отдашь до последнего кодранта.
взгляд с вожделением
27Вы слышали, что сказано древним: не прелюбодействуй.28А Я говорю вам, что всякий, кто смотрит на женщину с вожделением, уже прелюбодействовал с нею в сердце своем.29Если же правый глаз твой соблазняет тебя, вырви его и брось от себя, ибо лучше для тебя, чтобы погиб один из членов твоих, а не все тело твое было ввержено в геенну.30И если правая твоя рука соблазняет тебя, отсеки ее и брось от себя, ибо лучше для тебя, чтобы погиб один из членов твоих, а не все тело твое было ввержено в геенну.
о разводе
31Сказано также, что если кто разведется с женою своею, пусть даст ей разводную.32А Я говорю вам: кто разводится с женою своею, кроме вины прелюбодеяния, тот подает ей повод прелюбодействовать; и кто женится на разведенной, тот прелюбодействует.
о клятве
33Еще слышали вы, что сказано древним: не преступай клятвы, но исполняй пред Господом клятвы твои.34А Я говорю вам: не клянись вовсе: ни небом, потому что оно престол Божий;35ни землею, потому что она подножие ног Его; ни Иерусалимом, потому что он город великого Царя;36ни головою твоею не клянись, потому что не можешь ни одного волоса сделать белым или черным.37Но да будет слово ваше: да, да; нет, нет; а что сверх этого, то от лукавого.
«Не противься злому»
38Вы слышали, что сказано: око за око и зуб за зуб.39А Я говорю вам: не противься злому. Но кто ударит тебя в правую щеку твою, обрати к нему и другую;40и кто захочет судиться с тобою и взять у тебя рубашку, отдай ему и верхнюю одежду;41и кто принудит тебя идти с ним одно поприще, иди с ним два.42Просящему у тебя дай, и от хотящего занять у тебя не отвращайся.
«Любите врагов ваших»
43Вы слышали, что сказано: люби ближнего твоего и ненавидь врага твоего.44А Я говорю вам: любите врагов ваших, благословляйте проклинающих вас, благотворите ненавидящим вас и молитесь за обижающих вас и гонящих вас,45да будете сынами Отца вашего Небесного, ибо Он повелевает солнцу Своему восходить над злыми и добрыми и посылает дождь на праведных и неправедных.46Ибо если вы будете любить любящих вас, какая вам награда? Не то же ли делают и мытари?47И если вы приветствуете только братьев ваших, что особенного делаете? Не так же ли поступают и язычники?48Итак будьте совершенны, как совершен Отец ваш Небесный.
Учение о милостыне
1Смотрите, не творите милостыни вашей пред людьми с тем, чтобы они видели вас: иначе не будет вам награды от Отца вашего Небесного.2Итак, когда творишь милостыню, не труби перед собою, как делают лицемеры в синагогах и на улицах, чтобы прославляли их люди. Истинно говорю вам: они уже получают награду свою.3У тебя же, когда творишь милостыню, пусть левая рука твоя не знает, что делает правая,4чтобы милостыня твоя была втайне; и Отец твой, видящий тайное, воздаст тебе явно.
о молитве
5И, когда молишься, не будь, как лицемеры, которые любят в синагогах и на углах улиц, останавливаясь, молиться, чтобы показаться перед людьми. Истинно говорю вам, что они уже получают награду свою.6Ты же, когда молишься, войди в комнату твою и, затворив дверь твою, помолись Отцу твоему, Который втайне; и Отец твой, видящий тайное, воздаст тебе явно.7А молясь, не говорите лишнего, как язычники, ибо они думают, что в многословии своем будут услышаны;8не уподобляйтесь им, ибо знает Отец ваш, в чем вы имеете нужду, прежде вашего прошения у Него.
«Отче наш…»
9Молитесь же так: Отче наш, сущий на небесах! да святится имя Твое;10да приидет Царствие Твое; да будет воля Твоя и на земле, как на небе;11хлеб наш насущный дай нам на сей день;12и прости нам долги наши, как и мы прощаем должникам нашим;13и не введи нас в искушение, но избавь нас от лукавого. Ибо Твое есть Царство и сила и слава во веки. Аминь.14Ибо если вы будете прощать людям согрешения их, то простит и вам Отец ваш Небесный,15а если не будете прощать людям согрешения их, то и Отец ваш не простит вам согрешений ваших.
о посте
16Также, когда поститесь, не будьте унылы, как лицемеры, ибо они принимают на себя мрачные лица, чтобы показаться людям постящимися. Истинно говорю вам, что они уже получают награду свою.17А ты, когда постишься, помажь голову твою и умой лице твое,18чтобы явиться постящимся не пред людьми, но пред Отцом твоим, Который втайне; и Отец твой, видящий тайное, воздаст тебе явно.
о сокровище
19Не собирайте себе сокровищ на земле, где моль и ржа истребляют и где воры подкапывают и крадут,20но собирайте себе сокровища на небе, где ни моль, ни ржа не истребляют и где воры не подкапывают и не крадут,21ибо где сокровище ваше, там будет и сердце ваше.
око — светильник
22Светильник для тела есть око. Итак, если око твое будет чисто, то все тело твое будет светло;23если же око твое будет худо, то все тело твое будет темно. Итак, если свет, который в тебе, тьма, то какова же тьма?
служение двум господам
24Никто не может служить двум господам: ибо или одного будет ненавидеть, а другого любить; или одному станет усердствовать, а о другом нерадеть. Не можете служить Богу и маммоне.
о заботах
25Посему говорю вам: не заботьтесь для души вашей, что вам есть и что пить, ни для тела вашего, во что одеться. Душа не больше ли пищи, и тело одежды?26Взгляните на птиц небесных: они ни сеют, ни жнут, ни собирают в житницы; и Отец ваш Небесный питает их. Вы не гораздо ли лучше их?27Да и кто из вас, заботясь, может прибавить себе росту хотя на один локоть?28И об одежде что заботитесь? Посмотрите на полевые лилии, как они растут: ни трудятся, ни прядут;29но говорю вам, что и Соломон во всей славе своей не одевался так, как всякая из них;30если же траву полевую, которая сегодня есть, а завтра будет брошена в печь, Бог так одевает, кольми паче вас, маловеры!31Итак не заботьтесь и не говорите: что нам есть? или что пить? или во что одеться?32потому что всего этого ищут язычники, и потому что Отец ваш Небесный знает, что вы имеете нужду во всем этом.33Ищите же прежде Царства Божия и правды Его, и это все приложится вам.34Итак не заботьтесь о завтрашнем дне, ибо завтрашний сам будет заботиться о своем: довольно для каждого дня своей заботы
Сучок и бревно
1Не судите, да не судимы будете,2ибо каким судом судите, таким будете судимы; и какою мерою мерите, такою и вам будут мерить.3И что ты смотришь на сучок в глазе брата твоего, а бревна в твоем глазе не чувствуешь?4Или как скажешь брату твоему: "дай, я выну сучок из глаза твоего", а вот, в твоем глазе бревно?5Лицемер! вынь прежде бревно из твоего глаза и тогда увидишь, как вынуть сучок из глаза брата твоего.
жемчуг перед свиньями
6Не давайте святыни псам и не бросайте жемчуга вашего перед свиньями, чтобы они не попрали его ногами своими и, обратившись, не растерзали вас.
молитва о благих дарах Божиих
7Просите, и дано будет вам; ищите, и найдете; стучите, и отворят вам;8ибо всякий просящий получает, и ищущий находит, и стучащему отворят.9Есть ли между вами такой человек, который, когда сын его попросит у него хлеба, подал бы ему камень?10и когда попросит рыбы, подал бы ему змею?11Итак если вы, будучи злы, умеете даяния благие давать детям вашим, тем более Отец ваш Небесный даст блага просящим у Него.
Делай другим, что хотел бы, чтобы они делали тебе
12Итак во всем, как хотите, чтобы с вами поступали люди, так поступайте и вы с ними, ибо в этом закон и пророки.
Тесные врата к жизни
13Входите тесными вратами, потому что широки врата и пространен путь, ведущие в погибель, и многие идут ими;14потому что тесны врата и узок путь, ведущие в жизнь, и немногие находят их.
Лжепророки; «по плодам их узнаете их»
15Берегитесь лжепророков, которые приходят к вам в овечьей одежде, а внутри суть волки хищные.16По плодам их узнаете их. Собирают ли с терновника виноград, или с репейника смоквы?17Так всякое дерево доброе приносит и плоды добрые, а худое дерево приносит и плоды худые.18Не может дерево доброе приносить плоды худые, ни дерево худое приносить плоды добрые.19Всякое дерево, не приносящее плода доброго, срубают и бросают в огонь.20Итак по плодам их узнаете их.
«Не всякий, Мне говорящий: Господи! Господи!…»
21Не всякий, говорящий Мне: "Господи! Господи!", войдет в Царство Небесное, но исполняющий волю Отца Моего Небесного.22Многие скажут Мне в тот день: Господи! Господи! не от Твоего ли имени мы пророчествовали? и не Твоим ли именем бесов изгоняли? и не Твоим ли именем многие чудеса творили?23И тогда объявлю им: Я никогда не знал вас; отойдите от Меня, делающие беззаконие.
Благоразумный и безрассудный строитель
24Итак всякого, кто слушает слова Мои сии и исполняет их, уподоблю мужу благоразумному, который построил дом свой на камне;25и пошел дождь, и разлились реки, и подули ветры, и устремились на дом тот, и он не упал, потому что основан был на камне.26А всякий, кто слушает сии слова Мои и не исполняет их, уподобится человеку безрассудному, который построил дом свой на песке;27и пошел дождь, и разлились реки, и подули ветры, и налегли на дом тот; и он упал, и было падение его великое.
Иисус учит, как власть имеющий
28И когда Иисус окончил слова сии, народ дивился учению Его,29ибо Он учил их, как власть имеющий, а не как книжники и фарисеи.