Иске Рәҗәп

Иске Рәҗәп
	Иске Рәҗәп
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Иске-Рязапское сельское поселение[d]
Административ-территориаль берәмлек	Иске-Рязапское сельское поселение[d] һәм Спас районы
Сәгать поясы	UTC+03:00
Почта индексы	422865

Иске Рәҗәп — Татарстан Республикасының Спаск районындагы авыл.

Халык саны — 850 тирәсендә. Почта индексы — 422865.

Тарих

Чагыштырмача 1699 елда нигезләнгән (беренче тапкыр рәсми рәвештә искә алынган).

Ташбилге зиярәтендә 14 гасырга караган кабер ташы сакланган: "Энбал оглы Хәсән зийарәте турур... Тарих йети йүз кырк беш-дә, рәҗәп айынын үченче күне әрди". — "Анбала сына Хасана место погребения... По летосчислению в семьсот сорок пятом (1343 елда), раджаба месяца третий день был"; "Әмбал оулы Хәсән оулы хаҗи Бу бәлүкү кү". — "Амбала сына, Хасана сына хаджи надмогильный памятник это".

1675 елда мәчет булганлыгы билгеле.ХVIII йөз башында беренче мәчет имамы Ахун Кадыйрмөхәммәт Сүнчәләй (1670 елда туган) Болгарда, Пётр I нең указы буенча, шәһәрлектәге тарихи һәйкәлләрне һәм шундагы мөселман кабер ташларын Йосыф Ижбулат белән бергә тәрҗемә итә.

1695 елның 13 декабрендә Петр I нең указы: "Тарих җиде мең дә ике йөз өченче, декабрьнең унөченче көнендә указ олуг, бөек падишаһ хәзрәте олуг князь Пётр Алексеевич һәм олуг һәм кечек ак падишаһ Россия йортын үзе тотучы, үзе биләүче, указ көче белән Казан өязенең Рәҗәп авылы татарлары югарыда язылган җирләрне сукалау һәм печәнен чабу өчен укадиләр илән биләргә олуг падишаһ хәзрәтенең бердән ясак белән тармакка, ягъни түләргә, бу замандагы аңлатуны казнага түләргә яздым" (мулла Зәйнелгабидин бине Габделкәрим тәрҗемәсендә).

XVII гасырның 90 нчы елларында Майна һәм Кече Чирмешән елгалары арасындагы территориядә ясаклы авыллар барлыкка килә. 1699 елда 71 йорт җире булган Бәрән авылы, 1710 елга Көнбатыш Кама аръягындагы иң эре, 800 ләп кеше яшәгән, торак пунктларга әйләнә. Авылны эреләндерү, аның халкының бер өлеше (1710 елда) чыгып китүенә һәм Чәчәкле дигән яңа авыл барлыкка килүенә китерә.

Демография


Халык саны
1697	1710	1716	1747	1762	1764	1782	1795	1811	1834	1850	1858	1859	1897	1908	1920	1926	1938	1949	1958	1970	1979	1989	2002	2010
161	800	691	378 (ир.)	882	415 (ир.)	420 (ир.)	921	574 (ир.)	1640	2079	2335	2352	3754	4823	4634	2789	2213	1768	2093	2329	1871	1251	976	850

Төп милләтләр (1989 елгы җанисәп буенча): татарлар.

Климат

Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Тәүлек буена һаваның уртача температурасы
-10.3 °C	-10.4 °C	-5.4 °C	5.5 °C	14.3 °C	19 °C	20.9 °C	18.5 °C	12.8 °C	5 °C	-3.9 °C	-9.5 °C	4.7 °C

Климат уртача континенталь. Кёппен-Гейгер климатлар классификациясе буенча климатның коды: Dfb^[2]. Уртача еллык һава температурасы 4.7 °C.^[3]

Шәхесләр

Фәнил Әгълиуллин (1975), ТР җир һәм мөлкәт мөнәсәбәтләре министры (2019 елның 19 сентябреннән), ТР Президентының ярдәмчесе — хәвефсезлек хезмәте җитәкчесе (2016—2019 елларда), полиция полковнигы.
Зиннәтулла Гыйззәтуллин (1924―2022), Бөек Ватан сугышы ветераны, запастагы капитан, Татарстанның атказанган укытучысы (2002).
Камил Ногаев (1956), агроном, Спас районы башлыгы (1995—2019), ТР атказанган авыл хуҗалыгы хезмәткәре, VI чакырылыш ТР ДШ депутаты.

Мәгариф

Урта мәктәп бинасы. 2005 елда төзелгән. Музей да шунда урнашкан

Урта мәктәп.

Мәдәният

Иске Рәҗәп тарих-туган якны өйрәнү музее

Искәрмәләр

Чыганаклар

Татарская энциклопедия, Институт Татарской энциклопедии (ИТЭ) Академии наук РТ.

[_1db777ec43aaa288-1] 1,0 ^1,1 ОКТМО
https://wikidata.org/wiki/Track:P764https://wikidata.org/wiki/Track:Q4330203

[2] World Map of the Köppen-Geiger climate classification, Institute for Veterinary Public Health, University of Veterinary Medicine Vienna

[3] NASA Surface meteorology and Solar Energy Data Set, RETScreen International

[1]

[2]

[3]