Гавриил Иванов
Гавриил Афанасьевич Иванов (1826 елның 11 (23) июле, Жиздрин өязе, Калуга губернасы, Россия империясе — 1901 елның 21 гыйнваре (3 феврале), Мәскәү, Россия империясе) — рус филолог-классигы, профессор, тарих факультеты деканы һәм Мәскәү университеты ректоры. Яшерен киңәшче.
| Гавриил Иванов | |
|---|---|
 | |
| Туган телдә исем | рус. Гавриил Афанасьевич Иванов |
| Туган | 11 (23) июль 1826 Жиздра өязе[d], Калуга губернасы, Россия империясе |
| Үлгән | 21 гыйнвар (3 февраль) 1901 (74 яшь) Мәскәү, Россия империясе |
| Күмү урыны | Ваганьков зираты[d] |
| Ватандашлыгы | Россия империясе |
| Әлма-матер | Мәскәү император университеты[d] һәм Мәскәү университетының тарих-филология факультеты[d] |
| Һөнәре | галим, филолог-классик, университет профессоры, тәрҗемәче |
| Эш бирүче | Мәскәү император университеты[d] һәм Катков лицее[d] |
| Гыйльми исем: | Заслуженный профессор Московского университета[d] |
Тормыш юлы үзгәртү
Гавриил Иванов обер-офицер гаиләсендә туа. 1839 елдан Мәскәү шәһәренең 1 нче гимназиясендә укый, аны 1846 елда тәмамлый һәм Мәскәү университетының философия факультетының тарих-филология бүлегенә укырга керә. Университет курсын 1850 елда кандидат дәрәҗәсе белән тәмамлый. Мәскәү өлкәсе полицмейстеры канцеляриясе җитәкчесе булып хезмәт итә (1853 елның 27 октябреннән), аннары Ришельев лицее каршындагы Одесса гимназиясенең латин теле укытучысы була (1854).
1859 елдан — латин теле укытучысы, аннан рим сүзлеге кафедрасы адъюнкты вазыйфаларын башкаручы (1860), экстраординар (1872 елның маеннан) һәм ординар (1872 елның декабреннән) Мәскәү университеты профессоры. Латин һәм рус стилистикасы белгече буларак, ул борынгы авторларның рус теленә тәрҗемә иткәндә төгәл һәм сәнгатьле тапшыруына игътибар итә.
1884 елдан — секретарь, ә 1885—1887 елларда — университетның тарих-филология факультеты деканы. Студентлар чуалышларын туктату максаты белән 1887 елның сентябрендә университет ректоры итеп билгеләнә. 1893 елның ноябрендә отставкага киткәннән соң «ашкынучан һәм чын файда белән тулысынча килешкән ... аның ректор бурычларын үтәве» өчен рәхмәткә лаек була. 1894—1899 елларда яңадан тарих-филология факультеты деканы була.
1885 елдан — Мәскәү университетының атказанган профессоры; 1890 елдан — Мәскәү университетының мактаулы әгъзасы.
Университетта укыту белән бергә Цесаревич Николай истәлеге лицеенда эшли: латин теле укытучысы (1868—1886), директор (1868—1870), педагогик бүлек мөдире (1878—1882), идарә әгъзасы (1882 елдан), мактаулы әгъза (1892 елдан).
Гавриил Ивановның эшләре арасында — билингва рәвешендә бастырылган Клеонидның музыкаль һәм теоретик трактатын тәрҗемә итү (борынгы грек теленнән). Тәрҗемәдән тыш, Иванов бу борынгы текстка киң фәнни шәрех бастырып чыгара, ул башка антик чыганакларны (барыннан да элек, Аристоксенның «Гармоника элементлары» һәм Птолемейның «Гармоника»сы) тирән белүен ачыклый[1]; Цицеронның «Оратор»ын тәрҗемә итә, аның теле Ивановның күп кенә синтаксик һәм стилистик тикшеренүләренә нигез була. Страбон тормышы һәм иншалары турында мәкалә яза. Витольд Цераский тәкъдиме буенча Плутархның «Ай тәлинкәсендә күренә торган зат турында» трактатын күчерә. Иванов шулай ук музыка теориясен, тарихын, бигрәк тә чиркәү тарихын белә, «Чиркәү җырлавын яратучылар җәмгыяте» эшчәнлегендә катнаша. Иванов Мәскәү археология җәмгыятенең хакыйкый әгъзасы була (1891 елның октябреннән).
1881 елның 30 гыйнварында — хакыйкый дәүләт киңәшчесенә, 1890 елның 1 гыйнварында яшерен киңәшчесенә күчерелә.
Үпкә ялкынсынуыннан вафат була. Ваганьков зиратына җирләнгән[2].
Бүләкләр үзгәртү
- III дәрәҗә Изге Владимир ордены (1878);
- I дәрәҗә Изге Станислав ордены (1883);
- I дәрәҗә Изге Анна ордены (1887)[3].
Шәхси китапханә үзгәртү
1902 елда Гавриил Ивановның шәхси китапханәсе Мәскәү университетына аның варислары — К. И. һәм Л. И. Ивановлар — грек һәм рим авторларының 1800 томга якын китабы, музыка, астрономия тарихы буенча басмаларын бүләк итәләр. Профессор китапханәсе М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университеты фәнни китапханәсенең Сирәк китаплар һәм кулъязмалар бүлегендә саклана[4].
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ Неизвестного автора Введение в гармонику / Перевод Г. А. Иванова // Филологическое обозрение, VII, кн. I—II. — Москва, 1894. — С. 3—46, 181—230.
- ↑ Артамонов М. Д. Ваганьково. — М.: Моск. рабочий, 1991. — С. 147.
- ↑ Иванов Гавриил Афанасьевич // Список гражданским чинам первых III классов: Испр. по 1-е окт. 1894 г. — С. 472.
- ↑ Научная Библиотека МГУ | О библиотеке | Редкие книги и рукописи
Әдәбият үзгәртү
- Волков В. А., Куликова М. В., Логинов В. С. Московские профессора XVIII — начала XX веков. Гуманитарные и общественные науки. — М.: Янус-К: Московские учебники и картолитография, 2006. — С. 105—106. — 300 с. — 2000 экз. — ISBN 5-8037-0164-5.
- Ремарчук В. В. ИВАНОВ Гавриил Афанасьевич // Императорский Московский университет: 1755—1917: энциклопедический словарь / составители А. Ю. Андреев, Д. А. Цыганков. — М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), 2010. — С. 262—263. — 894 с. — 2000 экз. — ISBN 978-5-8243-1429-8.
- Шаханов А. Н. Кураторы, директоры, ректоры Императорского московского университета (1755—1919) // Московский журнал. — 2005. — № 12. — С. 61.
Сылтамалар үзгәртү
- Иванов Гавриил Афанасьевич // Биографический словарь (рус.). — 2000.
- Иванов Гавриил Афанасьевич. Летопись Московского университета.
- Quamquam poetis non nimium placent... (Ф. Е. Корша шигыре Г. А. Иванов юбилеена)