Вәли Хулуфлу
.svg){kind=small}
Вәли Мәммәдхөсәен улы Хулуфлу, Вәли Хулуфлу буларак танылган (әзери. Vəli Məmmədhüseyn oğlu Xuluflu; 1894 елның 26 мае — 1937 елның 13 октябре) — Азәрбайҗан совет язучысы, әдәбият белгече, Көнчыгышны өйрәнүче, фольклорчы, филолог, тюрколог, лингвист, публицист, профессор (1931), 1934 елдан Язучылар берлеге әгъзасы.
| Вәли Хулуфлу | |
|---|---|
 | |
| Туган | 26 май 1894[1] Хулуф, Елизаветполь өязе[d], Елизаветполь губернасы, Россия империясе |
| Үлгән | 13 октябрь 1937[1] (43 яшь) Бакы, Азәрбайҗан Совет Социалистик Республикасы, СССР |
| Ватандашлыгы | Россия империясе.svg){kind=small} СССР |
| Һөнәре | язучы, собиратель народных сказок |
Тормыш юлы үзгәртү
1894 елның 26 маенда Елизаветополь губернасының Хулуфлу авылында (Тарс Даллар авылының Хулуфы мәхәлләсендә; хәзер — Азәрбайҗанның Шәмкир районында) туа.
Азәрбайҗан ССРның Үзәк архив идарәсе башлыгы булып эшли (1933). Соңгы эш урыны, 1937 елның гыйнварында кулга алынганчы — Тарих, археология һәм этнография институтының (ССРБ Фәннәр Академиясенең Азәрбайҗан филиалы) директоры урынбасары. Ул шулай ук Азәрбайҗанның халык авыз иҗатын җыю һәм бастыру өчен күп көч куя. XX гасырның 20-30 нчы елларында фольклорны җыю һәм бастыру белән эзлекле шөгыльләнә. Вәли Хулуфлу Азәрбайҗан фольклористикасының пионеры булып санала[2]. 1927 елда «Халык ашыйклары» китабын нәшер итә, шулай ук Азәрбайҗанда беренче тапкыр «Күругълы» дастанын чыгара, ә 1929 елда икенче басманы чыгара.
Репрессияләнә[3][4]. Вәли Хулуфлыны 1937 елның гыйнварында контрреволюция эшчәнлегендә шикләнеп кулга алалар һәм шул ук елның октябрендә атып үтерәләр. Азәрбайҗанның Коммунистик партиянең Үзәк Комитетының 1937 елның 7 июлендәге «Контрреволюцион, пантюркистик һәм милли әдәбиятны алу турында» карары белән Вәли Хулуфлу әсәрләре советка каршы буларак тулысынча алынырга тиешле авторларның беренче исемлегенә кертелә. Әлеге документ авторларның ике исемлеген раслаган, аларның һәркайсы Җинаять кодексының «58 нче маддәсенә» эләккән. Беренче исемлектә 40тан артык авторның фамилиясе кергән, шул исәптән Вәли Хулуфлу да, аларның әсәрләре барлык фәнни, әдәби һәм уку нәшриятларында да тулысынча алынырга тиеш була. Икенче исемлеккә әсәрләре өлешчә алынырга тиешле авторларның фамилияләре кертелгән була.
1956 елның 17 ноябрендә Вәли Хулуфлуны реабилитациялиләр (үлгәннән соң).
Төп хезмәтләре һәм әсәрләре үзгәртү
- «Халык ашыйклары» (1927)
- «Күругълы» (1927)
- «Сәлҗук дәүләтенең эчке төзелеше» (1930)
- «Дин һәм хатын-кыз» (1930)
- «Дин һәм мәдәни революция» (1930)
- «Джара сугышлары» (гарәп теленнән тәрҗемә, 1931)
- «Азәрбайҗанның тере сөйләшләре сүзлекләре» (3 том, 1931)
- «Мөхәррәм» (1932)
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
- ↑ Якубова С. З. Гамид Араслы и азербайджанская фольклористика / Академия наук СССР, Академия наук Азербайджанской ССР. — Коммунист. — № 2. — С. 29.
- ↑ Следственное дело № 12493/238 — Вели Хулуфлу, ч. I
- ↑ Следственное дело № 12493/238 — Вели Хулуфлу, ч. II
Әдәбият үзгәртү
- Литературная энциклопедия: В 11 т. / Под редакцией В. М. Фриче, А. В. Луначарского. — М.: изд-во Коммунистической академии: Советская энциклопедия: Художественная литература, 1929—1939.
Сылтамалар үзгәртү
- Люди и судьбы. Биобиблиографический словарь востоковедов — жертв политического террора в советский период (1917—1991).
- Азербайджанские писатели — жертвы репрессий
- Репрессированное востоковедение. Востоковеды, подвергшиеся репрессиям в 20-50е годы.
- Следственное дело № 12493/238 — Вели Хулуфлу, ч. I
- Следственное дело № 12493/238 — Вели Хулуфлу, ч. II
- Литературоведы Азербайджана: Вели Хулуфлу
- Рукописи не горят… если их не сжигают
- Azərbaycan naminə yaşanan, repressiya tufanında qırılan ömür(үле сылтама)