«Üle baş» oträdları

«Üle baş» oträdları (alman. SS-Totenkopfverbände, SS-TV) — natsist Almaniäseneñ konsentratsion lagerların saqlaw öçen cawaplı bulğan SS bülekçäse.

SS-TV şarfürerı Mautxauzenda

Bülekçälär Almaniä territoriäsendäge lagerlarda, almannar tarafınnan okkupatsiälängän Polşa lagerlarında, Avstriä lagerlarında, şulay uq küp sanlı başqa konslagerlarda häm ülem lagerlarında urnaşqan.

SS-TV üz ştatı häm komanda strukturası belän SS bäysez bülekçäse bulğan. Ul İmperiä iminlege baş idäräse häm SS baş administrativ-xucalıq idäräse belän bergä lager totqınnarınıñ massaküläm genotsidı öçen cavaplı.

SS-TV xezmätkärläre «üle baş» räsemen furajkada kokarda bularaq qına tügel, ä petlitsalarda da kigännär.

Tarixı

Anıñ tözeleşe 1933 yılnıñ 26 iyünendä başlanğan, Genrix Himmler Teodor Eykenı Daxaudağı berençe natsist konsentratsion lağerenıñ naçal’nigı itep bilgelägän. 1934 yılnıñ mayında Eyke SS konsentratsion lagerları inspektorı häm SS saq bülekçäläre komandirı itep bilgelängän, ä 4 iyüldän soñ räsmi räweştä wazıyfaların başqara başlağan. 1938 yıldan inspeksiä üzäk apparatı Oraniyenburgta urnaşqan.

İkençe bötendönya suğışı başlanu belän SS-TV xezmätkärlärennän SSnıñ «Üle baş» diviziäse oyıştırılğan.

1940 yılda SS-TV SSnıñ Baş administrativ-xucalıq idäräse sostavına kergän. 1945 yılda Almaniä ciñelgännän soñ, bülekçä yuqqa çığarılğan, ä anıñ küp kenä äğzaları suğıştan soñ xezmät waqıtında qılınğan cinayätlär öçen ezärleklängännär.

Ädäbiät

• McNab, Chris (2001). The SS: 1923—1945, Amber Books Ltd. ISBN 978-1-906626-49-5.
• Padfield, Peter (2001) [1990]. Himmler: Reichsführer-SS, Cassel & Co, London, ISBN 0-304-35839-8.
• Stein, George H. (1984). The Waffen SS: Hitler’s Elite Guard at War, 1939—1945. Cornell University Press, ISBN 0-8014-9275-0.
• Sydnor, Jr., Charles W. (1990). Soldiers of Destruction: the SS Death’s Head Division, 1933—1945. Princeton University Press, ISBN 0-691-00853-1.