Охатер Томеев
Охатер Томеев (18 гасыр башы, Чабаксар өязендә, Пихтулино авылында туа) — 18 гасырның 2 нче чирегендә чуаш иҗтимагый-сәяси эшлеклесе. Ихтимал, йомшак чувашлардан. 1730-40 елларда Чуаш крестьяннарын чиновникларның җәбер-золымнарыннан саклый. Кулга алына һәм Казан төрмәсендә тотыла. Аның тарафдарлары һәм хатыны иреккә чыга.
1740 еллар башында Чабаксар өязендә Чуаш крестьяннары көрәшен мәҗбүри христианлаштыруга каршы җитәкли, 1744 елның августында Мәскәүдә Синод конторасында императрица Елизавета Петровна исеменә прошение тапшыра, анда көч кулланып чукындыруны туктатырга, Чабаксар өязендә хәрби идарә урынына чукындыру һәм өч заттан торган податьялар җыю өчен махсус автоном орган урнаштырырга таләп итә. – Мәскәү һәм Казан түрәләре, рус телен яхшы белгән һәм христиан динендә милләттәшләребезне мөрәҗәгать итүдә ярдәм итәргә, шулай ук аны Мәскәүдә чукындырырга, чуаш авылларында өч чиркәү төзергә һәм, кирәк булганда, монастырьларда чуаш-новокрещеннарны билгеләргә теләк белдергән Томеевның үзе дә.
Бу чарада чуашларның тыныч, ирекле чукындыру программасы бәян ителде, туган телдә вәгазь сөйләү кирәклеге турында әйтелде. Синод Томеевның үтенечен карады һәм андагы барлык үтенечләрне кире какты. 1744 елның сентябреннән алып Томеев Россиянең җәза органнары тарафыннан эзләнә. Алга таба язмыш билгесез.
Литература үзгәртү
- Димитриев, В. Д. Охадер Томеев - чувашский общественно-политический деятель второй четверти XVIII века. // Исследования по дореволюционной истории Чувашии : [сб. ст.] / Науч.-исслед. ин-т яз., лит., истории и экон. при Совете Министров Чуваш. АССР ; [ред. И. И. Бойко]. - Чебоксары : [б. и.], 1991. - 148, [2] с. ; 22 см. - 400 экз.. - 1 р. 30 к. р.
- Юхма Мишши, "Авалхи чăвашсем", 1996, Шупашкар, ISBN 5-7670-0869-X.
- Элли Илле. Охатер Томеев. Сонет. — Хыпар, 1999, Раштав, 17.