Леонид Шварцман
Леонид Аронович Шварцман (чын исеме Израиль; 1920 елның 30 августы, Минск, Беларус ССР — 2022 елның 2 июле) — совет һәм Россия режиссёр-аниматоры һәм мультипликацион кино рәссамы. Россия Федерациясе Президенты Премиясе лауреаты (2017).
| Леонид Шварцман | |
|---|---|
 | |
| Туган | 30 август 1920 Минск, Беларус Совет Социалистик Республикасы |
| Үлгән | 2 июль 2022 (101 яшь) Мәскәү, Россия |
| Күмү урыны | Заречье[d] |
| Ватандашлыгы |  СССР Россия |
| Әлма-матер | С. А. Герасимов исемендәге Бөтенрусия дәүләт кинематография институты[d] |
| Һөнәре | рәссам-мультипликатор, кинорежиссёр, режиссёр, куючы-рәссам |
Тормыш юлы үзгәртү
Леонид Шварцман 1920 елның 30 августында Минскта Вильнада туып-үскән хисапчы Арон Нахманович Шварцман һәм Минскта туып-үскән хуҗабикә Рәхилә Соломоновна Шварцман гаиләсендә туган[1]. Леонидтан тыш, Шварцманнарның улы Наум һәм кызы Этта була. Леонид Шварцманның әтисе 1934 елда вафат була, аны машина бәрдерә. Яшүсмер чакта Ленинградка күчеп килә.
1941 елда Рәсем сәнгате, скульптура һәм архитектура институты каршындагы мәктәпне тәмамлый һәм армиягә алына. Шварцман ныгытулар төзи һәм ремонт-механика цехында эшли[2]. 1941 елның ноябрендә камалыштагы Ленинградтан белгечләрне эвакуацияләү турында карары кабул ителә һәм Шварцманны очкыч белән Тихвинга алып китәләр, ә аннан поезд белән Чиләбегә кайтаралар[2]. Аннары Шварцман Чиләбедә танк заводында токарь, шулай ук бушлай рәссам-бизәүче булып эшли. Рәссам-бизәүче вазыйфасына (махсус төзелгән остаханәдә) күчүнең сәбәбе — Сергей Кировның үтерү еллыгына Киров исемендәге заводның төп үткәрү урыны өчен Шварцман ясаган портрет[2].
Әнисе (ул аны Бөек Ватан сугышы алдыннан шунда китергән) 1942 елда Ленинград камалышы вакытында һәлак була.
1945 елда Мәскәүгә килә, ВГИКка укырга керә.
1948 елдан «Союзмультфильм» киностудиясендә эшли, 1951 елда ВГИКны мультфильм куючы рәссам дипломы белән тәмамлый, шул ук елны Александр Винокуров белән бергә рәссам-куючы буларак эшли, 1963 елдан — мөстәкыйль, ә 1975 елдан режиссёр буларак эшли башлый.
Шулай ук, Шварцман рәссам-куючы буларак, 1969 елда Роман Качановның «Крокодил Гена» мультфильмы өчен Чебурашка визуаль образын төзүдә катнашканы белән танылган. Соңыннан Чебурашка 2004 елда Афинада узган җәйге Олимпия уеннарында Россия Олимпия җыелма командасы талисманы була.
Күп кенә күргәзмәләрдә, шул исәптән шәхси күргәзмәләрдә катнашучы, балалар китаплары өчен рәсемнәр ясый. Ленин һәм Сталин премияләренә тәкъдим ителә. «Голливуд — балаларга» Америка бүләге һәм Суздальдагы XI ОРФАК «Һөнәргә өлеш керткән өчен» призы иясе (2006). «Ника» Кинематография сәнгате академиясе әгъзасы. Халыкара анимацион кино ассоциациясе әгъзасы. Анимацион кино музееның мактаулы директоры[3].
Нигездә режиссёрлар Лев Атаманов, Роман Качанов, Иван Уфимцев, Иван Аксенчук белән эшли.
2022 елның 2 июлендә үлә.
Шәхси тормыш үзгәртү
«Союзмультфильм» студиясендә рус-поляк чыгышлы мультипликатор Татьяна Владимировна Домбровская (1925—2021) белән таныша. Татьянаның әнисе Нина Францевна Домбровская чәч тарашын Шварцман Шапокляк образын булдырганда үрнәк итеп алган[4]. 1951 елда Татьяна Домбровская һәм Леонид Шварцман өйләнешәләр.
Бүләкләр һәм мактаулы исемнәр үзгәртү
- Александр Невский ордены (2020 елның 26 августы) — ил мәдәниятен һәм сәнгатен үстерүгә керткән зур өлеше, күпьеллык нәтиҗәле эшчәнлеге өчен[5].
- «Ленинградны саклаган өчен» медале.
- Россия Федерациясенең халык рәссамы (2002 елның 15 апреле) — сәнгать өлкәсендә зур казанышлары өчен[6].
- РСФСР атказанган рәссамы (1981 елның 21 апреле) — совет киносы өлкәсендәге казанышлары өчен[7].
- Әдәбият һәм сәнгать өлкәсендә балалар һәм яшүсмерләр өчен әсәрләр өчен Россия Федерациясе Президенты премиясе (2017 елның 22 марты) — илнең анимация сәнгатен үстерүгә керткән өлеше өчен[8].
- «Ника» милли кинематография премиясенең Алексей Герман исемендәге махсус бүләге (2021) — ил кинематографына керткән өлеше өчен[9].
- «Мастер» номинациясендә «Икар» милли анимация премиясе (2020).
Фестивальләрдә бүләкләр[10]:
- «Маймыллар. Сабыйлардан гирлянда» (Мирошкина М. М. белән бергә) 1983 — Тамперда XIV МКФта иң яхшы балалар фильмы өчен приз.
- «Маймыллар. Сак булыгыз, маймыллар!» (Мирошкина М. М. белән бергә) 1984 — Минскта узган Бөтенсоюз кинофестивалендә мультипликация бүлеге буенча иң яхшы балалар фильмы өчен приз.
Фильмография үзгәртү
Рәссам-куючы үзгәртү
|
|
Режиссер-куючы үзгәртү
- 1975 — Ничек дөя баласы һәм ишәк баласы мәктәпкә йөриләр
- 1982 — Гав исемле песи (5 нче чыгарылыш)
- 1983 — Сабыйлардан гирлянда
- 1984 — Сак булыгыз, маймыллар!
- 1985 — Маймыллар һәм талаучылар
- 1986 — Мин сине көтәм, кит!
- 1987 — Маймыллар төшке ашны ничек ашыйлар
- 1988 — Ышанычлы аждаһа
- 1989 — Барысын да тотты
- 1990 — Күрелмәгән, тынгысыз
- 1993 — Маймыллар, алга!
- 1995 — Маймыллар операда
- 1997 — Маймыллар. Ашыгыч ярдәм
Рәссам ассистенты үзгәртү
- 1948 — Федя Зайцев
- 1949 — Могҗизалы кыңгырау
- 1950 — Циркта кыз
- 1950 — Сары ләкләк
Документаль кино үзгәртү
Леонид Шварцман документаль фильмнарда төшкән[11]:
- «Анимация дөньясы яки дөнья анимациясе» (2001),
- «Союзмультфильм: Әкиятләр һәм сөйләкләр» («Иске диварлар» сериясе), 2003;
- «Рәссам — һөнәр һәм язмыш», 2003),
- «Курчаклар кешеләр дөньясында» («Буратино өчен сценарий» сериясе, 2005),
- «Могҗизалар фабрикасы» («Рәссам-куючы» сериясе, 2006),
- «Авыр тормыш» (2006),
- «Бу Эдик: бүләк ителгән һәм урланган балачак турында әкият (Эдуард Успенский турында фильм)» (2020).
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ Интервью с Леонидом Шварцманом (октябрь 2011)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Волонихин И. «Шапокляк — это полный антипод моей тещи» // Огонек. — 2020. — № 30 — 34. — С. 49.
- ↑ Леонид Аронович Шварцман — почётный директор Московского Музея Анимации, archived from the original on 2021-09-02, retrieved 2022-05-07
- ↑ Леонид Шварцман: «Авторство Чебурашки я доказать не смог»
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 26 августа 2020 года № 529 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 15 апреля 2002 года № 390 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета РСФСР от 21 апреля 1981 года № 581 «О присвоении почётного звания „Заслуженный художник РСФСР“ Шварцману Л. А.»
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 22 марта 2017 года № 114 «О присуждении премий Президента Российской Федерации в области литературы и искусства за произведения для детей и юношества 2016 года»
- ↑ Победители XXXIV НИКИ. kino-nika.com.
- ↑ Сергей Капков. Энциклопедия отечественной мультипликации. — М.: Алгоритм, 2006. — С. 724—726. — 816 с. — 3000 экз. — ISBN 5-9265-0319-4.
- ↑ Шварцман Л. А. Биография
Сылтамалар үзгәртү
- Шварцман Леонид (Израиль) Аронович — Аниматор.ру
- Выставка «Шварцман, который нарисовал Чебурашку» 15.04.2011
- Шварцман, который нарисовал Чебурашку. Первая полномасштабная ретроспективная выставка Народного художника РФ Леонида Ароновича Шварцмана, приуроченная к его 90-летнему юбилею
- Вождь кукольного пролетариата
- 38 попугаев и ещё одно крылышко Лариса Малюкова «Новая газета» 30.06.2003
- Леонид Шварцман белән интервью Капков С. «ГАЗЕТА» 11.07.2004
- Классик по имени Лёля
- Как я нарисовал Чебурашку 2017 елның 15 февраль көнендә архивланган. Олег Матвеев «Мослента.ру» 12.05.2015
- Майя Балакирская, "Tropical Russian Bears: Jews and Soviet Animation during the Cold War, " Images: A Journal of Jewish Art and Visual Culture 8 (2015): 1-25.
- Леонид Шварцман: «Авторство Чебурашки я доказать не смог»