Баш мие тамырларының аневризмалары

Минең кан белән тәэмин ителүе эчке йокы һәм умыртка артерияләре белән башкарыла.

1. Умыртка артерияләре баш куышлыгына зур баш арты тишеге аша керә һәм базиляр артериягә берләшеп баш мие кәүсәсенең вентраль өслеге буенча төшә. Артерия кәүсәне тукландырырга тамырлар бирә һәм азактагы тармакларга — арткы церебраль артерияләргә бүленә.

2.     Эчке йокы артерияләре баш нигезенә каротид канал һәм баш нигезенә чигә сөягенең ташлы өлеше очындагы ертылган тишек аша үтеп керә, аннары каверноз синуска, гипофиз һәм хиазмадан латераль бара һәм алгы һәм урта церебраль артерияләргә бүленә.

3.     Виллизий түгәрәге. Алгы церебраль артерияләр алгы коммуникант артерия, урта һәм арткы — арткы коммуникант артерия белән тоташа. Бу анастомоз субарахноидаль аралыкта баш миенең вентраль өслегендә урнашкан Виллизий түгәрәген ясый (рәс. 21.54).

Неврологик яклар

Баш эчендәге аневризмалар — субарахноидаль аралык аша ми нигезенә барган эре артерияләрнең тармаклану урынында башлыча ясалган артерияләрнең капчыксыман бүлтәюләре; 85% тармаклану Виллизий түгәрәгенең алгы яртысыннан китә. Күп санлы аутопсияләр мәгълүматы буенча балигъ халык арасында аларның таралышы 1% алып 6% очракка кадәр була. 25% аневризма очрагы күпсанлы була (гадәттә ике яки өч). Күпчелек аневризмалар симптомсыз гомер буе саклана, әмма кайвакыт гомергә янаган өзлегүләр сәбәбе була ала.

1.    Аневризма ертылу нәтиҗәсендә субарахноидаль кан савулар — кинәт көчле баш авырту өянәге, фотофобия, зиһен томалану, косу һәм муен мускуллары регидлыгы һәм уңай Керниг симптомы кебек ми тышчалары ярсыту билгеләре белән сыйфатланган иң еш өзлегү. АМС люмбаль пункциядә кан табыла.

Якынча 12% авырулар табиб килгәнче үлә, 40% дәваланган авырулар бер ай эчендә үлә, 30% барлык исән калган авырулар чагылган неврологик какшаулар белән интегә.

2. Басым йогынтысы сирәк очрый һәм гаять зур аневризмалар булу белән бәйле (> 25 мм). Иң таралган симптом — баш авыртуы, катнаш симптомнар зарарлану урнашуына бәйле һәм еш нейроофтальмологик була. Моңа охшаш аневризмалар шулай ук ертылуларның югары ешлыгына ия — 6% очрак елга. Күләмле ясалу симптомнары барлыкка килү һәм ертылу аралыгы 1 көннән 4 айга кадәр була, димәк, иртә ачыклау кирәк.

Нейровизуализация

Ачыклау өчен МРТ, МРА яки конвенциональ (интраартериаль) ангиографияне кулланалар. Беренче ике ысул зур һәм уртача аневризмаларны күрсәтә, әмма еш кечкенәләрен (< 5 мм) үткәрәләр. Сирәк, әмма җитди тамыр һәм неврологик өзлегүләргә карамастан конвенциональ ангиография әле дә ачыклауда, аеруча хирургик катнашулар алдында «алтын стандарт» санала.

Дәвалау

Хирургик дәвалау баш эчендәге тамыр системасыннан ана артериясен саклап аневризманы кисеп алуга юнәлгән. Ике хирургик ысул бар: аневризма муены тирәли клипса кую һәм аневризма эченә йомшак металлдан сырма кертү (сирәгрәк) (рәс. 21.55).

Күз йөртүче нервларның параличы

1.     III БМН аерым параличы арткы коммуникант артериянең субарахноидаль аралыкта эчке йокы артериясе белән тоташу урынында аневризма белән кысылу нәтиҗәсендә үсәргә мөмкин. Гадәттә ипсилатераль фронталь баш авырту һәм III БМН тулы параличы (эчке офтальмоплегия) белән билгеләнә.

2.     VI БМН аерым параличы йокы артериясенең интракаверноз өлеше аневризмасы өчен үсеш ала, әмма бик сирәк — субарахноидаль аралыкта зарарлану өчен.

3.     III БМН һәм VI БМН катнаш параличы йокы артериясенең интракаверноз аневризмасы өчен барлыкка килә, әмма ул шулай ук каверноз синусның башка патологиясендә очрый ала. Өстәвенә, IV БМН зарарлана ала, әмма башка зарарланулар өчен еш билгеләнмичә кала. Парасимпатик иннервация гадәттә бозылуга карамастан, мидриаз булмаска мөмкин; симпатик җепселләрнең бергә булган зарарланулары өчен бәбәк хәтта миоз халәтендә була ала.

NB Каверноз синус зарарлануының мөһим билгесе өч тармаклы нервның беренче тармагы иннервацияләгән өлкәнең сизгерлеге югалу санала.

Күрү югалту

1. Бер яклы күрү югалтуга ешрак күрү нервының баш эчендәге өлешенең аневризмалар (эчке йокы артериясеннән күз артериясе һәм аның азактагы тармаклануы киткән урын янында) белән кысылу китерә. Клиник күренеше: кискен яки көчәюче күрү югалту, кайвакыт орбиталь авыртулар белән бара, аларны ялгыш ретробульбар неврит дип уйлап була.

2. Борын өлкәсен җәлеп иткән күрү кыры кимчелекләре күз артериясе китү урыны янында гаять зур аневризма нәтиҗәсе була ала. Кайвакыт гаять зур аневризма хиазманың латераль өлешен кыса ала һәм бу күрү кырының борын кырыенда кимчелеккә китерә, ул башта бер яктан, әмма хиазма күчеп кире яктагы йокы артериясенә терәлгән очракларда ике яклы була ала. Гомоним кимчелекләр һәм кабык сукырлыгы ретрохиазмаль күрү юлларының вакытлы яки өзлексез ишемиясе белән бәйле була ала.

NB Йокы артериясе аневризмалар төрек ияренә үтеп кереп гипофиз аденомасын охшата ала.

Чыганаклар

• Джек Кански. Клиник офтальмология. Системалаштырылган караш. / редакторлар: Еричева В.П.. — 2009. — Б. 944. — ISBN 83-7609-034-8.