Казан нуры (мәчет)

Казан нуры
	Казан нуры
Дәүләт	Россия
Административ-территориаль берәмлек	Казан
Урам	Фатыйх Әмирхан проспекты һәм Чистай урамы
Хуҗасы	Татарстан Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте
Архитектор	Рәфыйк Билалов
Архитектура стиле	Татар архитектурасы
Рәсми ачылу датасы	1999
Мәйдан	7 һектар
Рәсми веб-сайт	kazan-nury.ru
Мәзһәб	Хәнәфи мәзһәбе
Интерьерлар элементы өчен Викиҗыентыктагы төркем	Төркем:Казан нуры мәчете интерьерлары[d]
	Казан нуры Викиҗыентыкта

Казан нуры мәчете — Казанның Фатих Әмирхан проспектында урнашкан мәчет.

Мәчет төзелеше тарихы 1980 еллар ахырында башлана, район мөселманнарының бик аз санлы төркеме Болгарларның Ислам динен кабул итүенең 1100 еллыгы хөрмәтенә мәчет төзергә карар итә^[1]. Башта кәҗә бистәсендә яшәүчедән Иске агач йорт сатып алына һәм ремонтлана. Нәкъ менә бу йорт башта мәчет булып хезмәт иткән: монда беренче мәхәллә кешеләре җыела, беренче тапкыр коллектив намазлар укый башлана мәчет төзү өчен иганәләр җыя башлана, яңа мәчет төзү өчен ярдәм сорап, Аллаһы Тәгаләгә ялварулар әйтелә.

1989 елның 4 апрелендә мәхәллә әгъзалары Казан шәһәренең Ленин район башкарма комитеты рәисе Әнвәр Мөхәммәтзакиров исеменә гариза бирәләр: «дини ихтыяҗларны бергәләп канәгатьләндерү өчен, без, 23 мөселман кешесеннән торган халык, дини җәмгыять төзергә телибез. Дини җәмгыятьнең эшчәнлек киңлеге Казан шәһәренең Ленин районына таралачак. Безнең мөселман җәмгыятебезне Ямашев проспекты адресы буенча теркәүне сорыйбыз, Болгарларның Ислам динен кабул итүенең 1100 еллыгы хөрмәтенә мәчет төзү өчен җир бүлеп бирүне сорыйбыз.^[1]

Бу белдерүгә Казан шәһәре халык депутатларының Ленин район Советы Башкарма комитеты 1989 елның 17 июлендәге 926 номерлы карары белән җавап бирә: «СССР Конституциясенең 52 статьясы «Вөҗдан иреге турында» һәм «дини культлар турында» законнар нигезендә халык депутатларының Ленин район Советы башкарма комитеты карар кабул итә:

1. Ленин районында мөселман җәмгыятен теркәү кирәк, дип санарга;

2. Халык депутатларының Казан шәһәр советыннан район территориясендә мөселман җәмгыятенә гыйбадәт йорты төзү өчен җир участогы бүлеп бирүне сорарга;

3. ТАССР Министрлар Советыннан әлеге карарны раслауны сорарга".^[1]

1990 елның 21 февралендә Халык депутатларының Казан шәһәр Советы Башкарма комитеты карары белән Бөек Болгарда Ислам динен кабул итүнең 1100 еллыгы хөрмәтенә юбилей мәчете биналары комплексын төзү өчен Әмирхан проспекты буенча 7 гектар мәйданлы участок бүлеп бирелә. Бер елдан соң югарыда аталган комитет карары белән 3,53 гектар өстәмә җир участогы бүлеп бирелә.

Әмма 1991-1992 елларда Болгарда Ислам динен кабул итүнең 1100 еллыгы хөрмәтенә мәчет Чуйков урамында төзелә. Шул сәбәпле документларда Әмирхан проспектындагы булачак мәчетнең бөтенләй башка исеме күрсәтелә.

Төзелеше үзгәртү

Әмма бер елдан соң, 1993 елның 1 мартында, ССРБнең Ауропа өлеше мөселманнары Диния нәзарәте мәчет төзү өчен акча җитмәве турында игълан итә.^[1]

Ниһаять, 1997 елда мәчет төзелеше актив башлана. Барлык оештыру һәм төзелеш мәшәкатьләрен Шамил хәзрәт Исхаков үз өстенә ала. Мәчет проекты агач архитектурага махсуслашкан Татарстанның атказанган архитекторы Р.В. Билялов (архитектор М. М. Солтанов белән берлектә) тарафыннан эшләнгән. Төзелеш материалы, карагай бүрәнәләре Мари Иле урманчылыкларыннан китерелгән.^[1]

Бина төзелүнең иң кызган вакытында мутаваллият җыелыш үткәрә, аның көн тәртибендә бердәнбер сорау – мәчетнең исемен үзгәртү була. Мәчетнең исемен үзгәртүнең сәбәбе – «Казан Кремле» музей-тыюлыгы территориясендә яңа мәчетнең грандиоз төзелеше башлануы, аны шулай ук Кол Шәриф мәчете дип атаганнар.

Шул сәбәпле Шамил хәзрәт Исхаков мәчеткә "Казан нуры"исемен бирергә тәкъдим итә. Мәчет кыска вакыт эчендә – бер ел һәм өч айда төзелгән.

Ачылышы үзгәртү

Мәчет 1999 елның 30 августында тантаналы рәвештә ачыла.

Гамәлдә булуы үзгәртү

2000 елның 10 ноябрендә «Казан Нуры» мәчетенең беренче имам-хатыйбы итеп Шамил хәзрәт Исхаков билгеләнә. Бүгенге көндә бу вазифаны Алмаз хәзрәт Мөхлисов башкара.

Мәдрәсә үзгәртү

Мәчет янында җир алу авыр була. Ниһаять, мәчет ачылганнан соң алты ел үткәч, Казан шәһәре хакимият башлыгының 2005 елның 30 декабрендәге карары белән Әмирхан урамында мәдрәсә бинасы төзү өчен 0,136 гектар җир участогы бирелә.^[1] Мәдрәсә мәчет проекты буенча төзелгән, тик бина өч яктан өлешләр төзеп киңәйтелгән. Шамил хәзрәт мәдрәсә ачылуын күрә алмый, ул 2011 елның 6 февралендә вафат була.

Эчке төзелеше үзгәртү

Мәчет тышкы яктан бер катлы, ике заллы агач бинаны тәшкил итә. Бина эчендә вестибюль һәм намаз уку залы бар. Шулай ук җир астында бер кат урнаша, анда яңа туган балаларга исем кушу йоласы үткәрелә.

Төп катта хатын-кызлар өчен намаз залы һәм хатын-кызлар өчен юыну залы урнашкан. Намаз залында бер үк вакытта 600 кеше дога кыла ала. Көнбатыштан мәчеткә ике катлы төенчек кушылган, аның өске катында никах өчен зал, ә астында ир-атлар юыну залы урнашкан.

Мәчетнең көнбатыш диварлары, өстәмә бүлмә һәм җирләү кирәк-яраклары өчен бина арасында 200 кеше намаз укый ала торган түбә астында җәйге намаз залы бар.

Тышкы ягы үзгәртү

Мәчет биләмәсендә мәхәллә кешеләре зәңгәр чыршы, декоратив клен, пирамидалы тополь агачлары утыртканнар, алар Биектау урманчылыгы тарафыннан бирелгән. Җыелыш әгъзалары өчен 50 парковка урынына автостоянка җиһазландырылган.

Сурәтләре үзгәртү

Ихатадан мәчет күренеше
Вестибүлендә
Залларның берсе

Искәрмәләр үзгәртү

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Корбанова, Луиза (2018-03-23). «Казан Нуры» – мечеть в татарских традициях (ru). Шакирд (электронная газета Российского исламского университета).

Чыганаклар үзгәртү

Россия мәчетләре порталы(үле сылтама) (рус.)
Корбанова, Луиза (2018-03-23). «Казан Нуры» – мечеть в татарских традициях (ru). Шакирд (электронная газета Российского исламского университета).
Казан Нуры. Историческая среда. 2024-05-18 тикшерелгән.
Мечеть "Казан нуры. kuda-kazan. 2024-05-18 тикшерелгән.
Рустам Батыр (2016-09-16). Мусульманский «Ревизорро» побывал в мечети «Казан нуры» (ru). ДУМ РТ. 2024-05-18 тикшерелгән.

Сылтамалар үзгәртү

[:0-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Корбанова, Луиза (2018-03-23). «Казан Нуры» – мечеть в татарских традициях (ru). Шакирд (электронная газета Российского исламского университета).

[1]